Ο υπαρκτός καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που υπερασπίζεται με πάθος τα συμφέροντα του 1% έναντι των συμφερόντων της υπόλοιπης κοινωνίας. Αποτελούν απλά συνέπειες της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 τα μεγάλα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα -ύφεση ή στάσιμη ανάπτυξη, ραγδαία αυξανόμενη ανεργία, χαμηλές προοπτικές για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, έλλειψη ζήτησης, διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων, κοινωνικός αποκλεισμός- που αντιμετωπίζουν σήμερα τόσο η Ευρώπη όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες;

Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα ότι όλα αυτά τα σοβαρά ζητήματα δεν οφείλονται απλά σε μια σοβαρή χρηματοοικονομική κρίση με επίκεντρο τον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλά στο γεγονός ότι ο σημερινός καπιταλισμός αδυνατεί πλέον να λειτουργήσει έστω με στοιχειώδη τρόπο που να μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση μιας βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης.

Η λεγόμενη «χρηματιστικοποίηση» της οικονομίας, που είναι όντως ιδιαίτερα επιρρεπής σε χρηματοοικονομικές κρίσεις και καταρρεύσεις όπως έδειξε ο Χάιμαν Μίνσκι, δεν μπορεί να νοηθεί ανεξάρτητα από τις διαδικασίες παραγωγής ή τις εξελίξεις στην πραγματική οικονομία. Ο αναπτυγμένος καπιταλισμός εμφάνιζε σοβαρές διαρθρωτικές πιέσεις και παραμορφώσεις για αρκετές δεκαετίες πριν από την έκρηξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-08, όπως η κρίση υπερπαραγωγής, εμπορικά ελλείμματα, αδυναμία στην αύξηση νέων θέσεων εργασίας, καθώς και αυξημένα επίπεδα δημόσιου και ιδιωτικού χρέους.

Πράγματι, το κύμα χρηματιστικοποίησης, που πολλοί έχουν ονομάσει «καπιταλισμό καζίνο» ή «καπιταλισμό του χρηματιστηρίου», αλλά που στην ουσία ισοδυναμεί με την απορρύθμιση των γιγαντιαίων χρηματοπιστωτικών/χρηματοοικονομικών οντοτήτων με την ικανότητα να διαμορφώνουν και να ελέγχουν τη μοίρα εθνικών οικονομιών, ξεκίνησε ως απόρροια των διαρθρωτικών προβλημάτων που ήταν συνδεδεμένα με τη μεταπολεμική δομή της καπιταλιστικής συσσώρευσης, η κατάρρευση της οποίας στα μέσα της δεκαετίας του 1970 απειλούσε την επέκταση του καπιταλισμού. Ως εκ τούτου, η «χρηματιστικοποίηση» δεν προκύπτει από το πουθενά, αλλά αναδύεται ως εναλλακτικό μοντέλο στην παρακμή της μεταπολεμικής δομής της συσσώρευσης.

Στην εποχή της χρηματιστικοποίησης της οικονομίας, και κυρίως στην εποχή της λιτότητας μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008, ο μηχανισμός κίνησης για τη μεγιστοποίηση του κέρδους λαμβάνει τη μορφή της απόλυτης συμπίεσης των μισθών και άλλων μορφών εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικοποίησης των ιδιωτικών απωλειών, τη βίαιη μεταβίβαση δημοσίων περιουσιακών στοιχείων στον ιδιωτικό τομέα και τη δημιουργία ενός καθεστώτος πεονίας χρέους.

Με την επικράτηση της χρηματιστικοποίησης της οικονομίας (η κινητήρια δύναμη πίσω από την παγκοσμιοποίηση και τη διαμόρφωση του σημερινού νεοφιλελεύθερου πρότζεκτ), η οικονομική μεγέθυνση, οι προοπτικές απασχόλησης και το βιοτικό επίπεδο επιδεινώνονται σημαντικά σε όλο τον ανεπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο. Αυτό αποδεικνύεται εύκολα όταν συγκρίνουμε τα ποσοστά ανάπτυξης και ανεργίας την εποχή του «ελεγχόμενου καπιταλισμού» (1945-1973) με τα επίπεδα ανάπτυξης και ανεργίας την εποχή της νεοφιλελεύθερης τάξης πραγμάτων (1979 έως σήμερα).

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, καθώς και σε όλο το φάσμα του ανεπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου, η επίδραση της χρηματοοικονομίας στην ανάπτυξη είναι αρνητική, όπως αποκαλύπτει πρόσφατη μελέτη των οικονομολόγων Stephen Gecchetti και Enisse Kharroubi για την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (βλ. Stephen Gecchetti and Enisse Kharroubi, «Reassessing the impact of finance on growth»).

Με την κυριαρχία της χρηματοοικονομίας, οι επενδύσεις στην πραγματική οικονομία μειώνονται σε σημαντικό βαθμό και οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Το αποτέλεσμα είναι η άνοδος μιας νέας «Επίχρυσης Εποχής», με ανανεωμένες αξιώσεις για την ανωτερότητα του δαρβινικού καπιταλισμού.

Την ίδια στιγμή, ο φτωχός και εργαζόμενος πληθυσμός θεωρείται ως μια μορφή ενόχλησης στον γαλαξία όπου κατοικούν οι πλούσιοι. Κάπως έτσι ξεκινά ο ανελέητος πόλεμος των πλουσίων στους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας των απλών ανθρώπων, με τα μέσα ενημέρωσης να διεξάγουν συστηματικά ανά διαστήματα υποτιμητικές εκστρατείες απέναντι στην ταυτότητα της εργατικής τάξης.

Οσον αφορά την αύξηση των δημοσίων ελλειμμάτων και τη διόγκωση του κρατικού χρέους, οι εξελίξεις αυτές οφείλονται κυρίως στις ύπουλες φορολογικές πολιτικές που ευνοούν τους πλούσιους και τα εταιρικά περιουσιακά στοιχεία, και οι οποίες σχετίζονται με την κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία. Ακόμη και στις χώρες του μεσογειακού νότου (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) που πλήττονται σήμερα ιδιαίτερα από την κρίση, και οι οποίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τους βόρειους εταίρους τους στην Ευρωζώνη και τα διεθνή ΜΜΕ για τη δήθεν «σπάταλη» συμπεριφορά τους, οι αποκαλούμενες «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις εφάρμοσαν μεθοδικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες αντιδραστικές παρά προοδευτικές κοινωνικές πολιτικές (βλ., το άρθρο του γράφοντος, C. J. Polychroniou «The Mediterranean Conundrum Crisis in the European Periphery». Economic and Political Weekly, Vol, XLVII, Νο. 21, May 26, 2012).

Από την άποψη της πολιτικής οικονομίας, το τέλος του κοινωνικού συμβολαίου στην Ευρώπη και το ξεχαρβάλωμα των κοινωνικών επιδομάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να γίνει κατανοητό ως αντανάκλαση στη μετατόπιση της ισορροπίας δυνάμεων μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, παρά ως απόρροια της λογικής των αγνών οικονομικών. Η νεοσυντηρητική αντεπανάσταση που ξεκίνησαν αρχές της δεκαετίας του '80 η Θάτσερ και ο Ρέιγκαν στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ, αντίστοιχα, αποτελεί ταξικό πόλεμο από τα πάνω εκ μέρους του χρηματιστικού κεφαλαίου και των μεγάλων επιχειρήσεων με τη χρήση της εξουσίας του κράτους.

Είναι μέσω της εφαρμογής αυτού του αναλυτικού φακού που μπορούμε να κατανοήσουμε σήμερα τη μανία των Ρεπουμπλικανών με το «ταβάνι χρέους» και τη σφαγή στα επιδόματα και τις δημόσιες υπηρεσίες στη σύγχρονη Αμερική. Η ίδια ανάλυση μπορεί επίσης να μας οδηγήσει σε μια σταθερή κατανόηση του ανορεκτικού πνεύματος που κυριαρχεί στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παρά την έλλειψη ανάπτυξης και το σοβαρό πρόβλημα ανεργίας που πλήττει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρωζώνης.

Εν ολίγοις, ο υπαρκτός καπιταλισμός έχει απολέσει οποιοδήποτε πρόσχημα περί ενός κοινωνικά υπεύθυνου οικονομικού συστήματος και μεριμνά σχεδόν αποκλειστικά για τις ανάγκες και τα συμφέροντα των πλουσίων και των ισχυρών με την επιβολή πολιτικών που είναι βλαβερές για την υπόλοιπη κοινωνία. Ο υπαρκτός καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που υπερασπίζεται με πάθος τα συμφέροντα του 1% έναντι των συμφερόντων της υπόλοιπης κοινωνίας. Αυτό εξηγεί γιατί οι πλούσιοι, οι μεγάλες επιχειρήσεις και τράπεζες τα πάνε τόσο καλά σε μια περίοδο που οι στρατιές των ανέργων συνεχίζουν να αυξάνονται και ένα σημαντικό ποσοστό του εργαζόμενου πληθυσμού παλεύει απλά για να επιβιώσει.

Κατ' ουσίαν, συνεπώς, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε τόσο με μια πραγματική καπιταλιστική κρίση όσο με μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια εκ μέρους του πλέον ισχυρού τμήματος του κεφαλαίου να γυρίσει τον τροχό της ιστορίας εις βάρος του εργαζόμενου πληθυσμού σε μια περίοδο οικονομικής στασιμότητας.

* Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο αμερικανικό ηλεκτρονικό έντυπο Truthout και αναρτήθηκε σε πολλές δεκάδες ιστοσελίδες, ανάμεσα στις οποίες είναι και αυτή του Occupy the World.

Πηγή: enet.gr

Ρώμη
Απάντηση στους υπερσυντηρητικούς αμερικάνους έδωσε μέσω της La Stampa o αργεντινός πάπας, λέγοντας ότι δεν είναι μαρξιστής, όπως τον κατηγορούν.

«Η μαρξιστική ιδεολογία είναι λάθος, αλλά έχω γνωρίσει πολλούς μαρξιστές στη ζωή μου. Καλούς ανθρώπους, οπότε δεν νιώθω καμία προσβολή» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Ο ποντίφικας -πρόσωπο της χρονιάς κατά το Time- επανήλθε, πάντως, στην κριτική που έχει ασκήσει την παγκοσμιοποίηση και στον τρόπο που λειτουργούν οι αγορές.

«Κάποτε υπήρξε η υπόσχεση ότι το ποτήρι θα γεμίσει και οι φτωχοί θα ωφεληθούν. Αυτό όμως που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι μόλις το ποτήρι πάει να ξεχειλίσει, με έναν μαγικό τρόπο μεγαλώνει σε μέγεθος, οπότε δεν περισσεύει τίποτα για τους φτωχούς. Επαναλαμβάνω: δεν μιλώ ως ειδικός, αλλά βάσει των κοινωνικών δογμάτων της Εκκλησίας. Και αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι μαρξιστής.»

Στην ίδια συνέντευξη αναφέρθηκε σε πολλά από τα ζητήματα που έχουν απασχολήσει το Βατικανό το τελευταίο διάστημα, όπως για παράδειγμα τα περί χειροτόνησης γυναίκας καρδιναλίου.

«Δεν ξέρω από πού προέρχεται αυτή η συζήτηση. Οι γυναίκες έχουν αξία στην Εκκλησία, πρέπει να εκτιμηθεί η θέση τους. Αυτοί που τα λένε αυτά μάλλον πάσχουν από "κληρικαλισμό".»

Πηγή: tovima.gr

Το σημερινό άρθρο του Νίκου Μπογιόπουλου στο site enikos.gr:

“Η είδηση έρχεται από το Κίεβο και κάνει από χτες το γύρο του κόσμου: «Οι διαδηλωτές έριξαν το άγαλμα του Λένιν»… Οι διαδηλωτές που έριξαν το άγαλμα του Λένιν είναι εκείνοι που διαμαρτύρονται υπέρ της συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ, η οποία «πάγωσε». Δυο παρατηρήσεις:

Πρώτον, εκείνο που κάνει εντύπωση δεν είναι ότι το άγαλμα του Λένιν γκρεμίστηκε στην Ουκρανία. Είναι ότι το άγαλμα συνέχιζε να υπάρχει στο Κίεβο, παρά την λεγόμενη «πορτοκαλί επανάσταση» και κυρίως παρ’ ότι διανύουμε την τρίτη δεκαετία των ανατροπών που σημειώθηκαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Ότι το άγαλμα του Λένιν παρέμενε στη θέση του δείχνει πως όσα συμβολίζει είναι πολύ ανθεκτικά στο χρόνο. Και στις συνειδήσεις αρκετών εκατομμυρίων από εκείνους που τα έζησαν. Και τούτο παρά την κατακλυσμιαία προπαγάνδα περί του «Τέλους της Ιστορίας»…

Δεύτερον, και για να μη χαθεί το ιστορικό και πολιτικό μέτρο, το άγαλμα του Λένιν δεν το έριξαν οι αντίπαλοι της ΕΣΣΔ στην σύγκρουσή τους με τους «φίλους» της ΕΣΣΔ και πολύ περισσότερο με τους «φίλους» του Λένιν. Το έριξαν οι φίλοι της ΕΕ στην σύγκρουσή τους με τους φίλους της σημερινής Ρωσίας. Δηλαδή της καπιταλιστικής Ρωσίας, της Ρωσίας του Πούτιν και των Ρώσων ολιγαρχών. Που, ειρήσθω εν παρόδω, σε μια χώρα όπου μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση το 60% του πληθυσμού της φλερτάρει με τη φτώχεια και με τον κοινωνικό αποκλεισμό, εκείνοι – οι ολιγάρχες – καταλαμβάνουν την πρώτη θέση  στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη…

Στην Ουκρανία, λοιπόν, έχουμε μερίδες της άρχουσας τάξης της χώρας που συγκρούονται μεταξύ τους. Η μια βλέπει τα συμφέροντά της να ταυτίζονται με την ΕΕ. Η άλλη βλέπει να συμφέροντά της να ταυτίζονται με την καπιταλιστική Ρωσία. Σε αυτή τη σύγκρουση λαϊκά στρώματα βγαίνουν στο δρόμο χωρίς δική τους σημαία. Αντιπαρατίθενται αιχμαλωτισμένα κάτω από ξένη σημαία: Ένα μέρος τους σηκώνει τη φιλορωσική σημαία, δηλαδή τη σημαία των Ρώσων ολιγαρχών και των Ουκρανών συνεταίρων τους (και όχι φυσικά τη σημαία του… Λένιν). Το άλλο μέρος του λαού σηκώνει τη φιλοευρωενωσιακή σημαία, δηλαδή τη σημαία της Μέρκελ και των δικών της Ουκρανών συνεταίρων. Είναι πολιτικά καταθλιπτικό ένας λαός να παγιδεύεται και να τυλίγεται γύρω από τις σημαίες των δυναστών του. Αλλά ούτε πολιτικά, ούτε ιστορικά πρόκειται για κάτι πρωτοφανές. Συμβαίνει κι αλλού και συμβαίνει κάτι χιλιάδες χρόνια τώρα (σσ: το γιατί συμβαίνει είναι μεγάλη συζήτηση)…

Όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία μας αφορούν; Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει τίποτα στο «παγκόσμιο χωριό» μας που να μη μας αφορά. Ταυτόχρονα,  δεδομένης της συμμετοχής της Ελλάδας στην ΕΕ, οι ειδήσεις από την Ουκρανία πολλές φορές  φτάνουν σε μας με τη μορφή ενός κύματος «φιλοευρωενωσιακής» προπαγάνδας. Χωρίς να πέφτουμε θύματα της αντίστοιχης «φιλορωσικής» προπαγάνδας (μακριά από εμάς αυτά), σε ό,τι αφορά στην «φιλοευρωνωσιακή» προπαγάνδα που προσπαθεί να «δικαιωθεί» στην Ελλάδα μέσω… Ουκρανίας, για την προπαγάνδα εκείνη που πασχίζει (μέσω… Ουκρανίας!) να τροφοδοτήσει προεκλογικά διλήμματα του τύπου «ΕΕ ή χάος», έχουμε να σημειώσουμε ότι  ισχύει εκείνο ακριβώς που έλεγε ο παλιός Πρόεδρος των ΗΠΑ: «Τα γεγονότα είναι ξεροκέφαλα πράγματα…».

Τα γεγονότα, λοιπόν, σε ό,τι αφορά στη λατρεμένη από τους θιασώτες της «Ευρώπης», συγκροτούν μια πραγματικότητα που δεν είναι άλλη από το «χάος» των δεκάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων ανέργων και των εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων φτωχών. Αυτό είναι το «χάος» που απλώνεται στην «ΕΕ των λαών» από τον Ατλαντικό και τη Μάγχη μέχρι τη Μεσόγειο και τις βόρειες θάλασσες. Η Ευρώπη του χάους, της καταστροφής, της χρεοκοπίας και της κοινωνικής φρίκης, το «χάος της Ευρώπης» τους έχει μνημόνια (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία), έχει μισομνημόνια (Ισπανία, Ιταλία), έχει «δάκρυα και αίμα» (Βρετανία), έχει απηνή λιτότητα (Γαλλία, Ολλανδία), έχει και ληστρικού τύπου καταστροφές χωρών, απροσχημάτιστα γκανγκστερική επιδρομή εναντίον λαών (Κύπρος)

Σε ό,τι αφορά ειδικά στην Ελλάδα (που δεν είναι Ουκρανία, τουτέστιν ο λαός της γνωρίζει τι σημαίνει ΕΕ), μέσα σε αυτή την «Ευρώπη» είναι που βιώνει

- το «χάος» από τις λιποθυμίες των πεινασμένων παιδιών στα σχολεία,
- το «χάος» από τα αλλεπάλληλα χαράτσια και την ανελέητη φοροαρπαγή,
- το «χάος» από τις ουρές των απόκληρων πίσω από τα καζάνια των συσσιτίων,
- το «χάος» των διαλυμένων συστημάτων Υγείας, Παιδείας και Πρόνοιας,
- το «χάος» με τους μισθούς και τις συντάξεις πείνας,
- το «χάος» των αμέτρητων αστέγων,
- το «χάος» των καθ’ εκάστη μνημονίων,
- το «χάος» των «λουκέτων», από μαγαζιά μέχρι καλοριφέρ λόγω έλλειψης πετρελαίου θέρμανσης,
- το «χάος» των εκατομμυρίων ανέργων, των «εκ περιτροπής απασχολήσιμων», των παιδιών που μεταναστεύουν κατά χιλιάδες,
- το «χάος» των μαγκαλιών,
- το «χάος» της διαλυμένης παραγωγικής βάσης της χώρας που φτάνει να εισάγει… σκόρδα από την Αργεντινή,
- το «χάος» του «καλό κουράγιο Έλληνες» των Ολι Ρεν,
- το «χάος» ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα να ζει στη φτώχεια…

Αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα, συμβαίνουν στην Ελλάδα που είναι κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα της τρόικας, που τα 2/3 της είναι η ΕΕ. Δεν συμβαίνουν σε κάποια άλλη Ελλάδα, κάποιας άλλης «Ένωσης». Δεν μας διαφεύγει ότι πολλοί θεωρούν «τραβηγμένο» ότι για να σταματήσουν όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα της ΕΕ, μάλλον δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να αντικαταστήσουμε στην Ελλάδα τα «αγάλματα» της Μέρκελ, του Σόιμπλε, του Μπαρόζο με αγάλματα του… Λένιν! Ας συμφωνήσουμε, όμως, σε τούτο: Να έρχονται οι θιασώτες του χάους της ΕΕ για να «δικαιώσουν» – μέσω… Ουκρανίας – τη φρίκη  που βιώνει η Ελλάδα, όντας μέλος της ΕΕ, πάει πολύ. Την κοινωνική φρίκη, δηλαδή, που στην Ελλάδα προκαλείται και λόγω της Ευρωπαϊκής Ένωσης και λόγω των φίλων της ΕΕ”.