Προς αναζήτηση νέων μνημείων στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης
Νοέμβριος 05, 2014Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει για την ολοκλήρωση της ανασκαφής στον τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη. Την ερχόμενη εβδομάδα, αν δεν υπάρξουν εκπλήξεις, οι αρχαιολόγοι θα αφήσουν κάτω τη σκαπάνη δεδομένου ότι ο τρίτος θάλαμος είναι και ο τελευταίος του ταφικού μνημείου, αλλά και επειδή πλέον ο καιρός και κυρίως οι βροχές δυσχεραίνουν το έργο τους.
Κι ενώ οι υποστυλώσεις στον τελευταίο θάλαμο συνεχίζονται, από σήμερα θα προχωρήσει η ανασκαφή σε βάθος μεγαλύτερο του 1,5 μ. από το επίπεδο του δαπέδου, όπου εκεί οι αρχαιολόγοι έχουν αποθέσει τις τελευταίες τους ελπίδες για κάποιο εύρημα που θα αποκαλύπτει κάτι σχετικά με τον ή τους νεκρούς που είχαν ταφεί στο γεμάτο πρωτοτυπίες ταφικό μνημείο.
Στο μεταξύ η επόμενη μέρα μετά το πέρας των ανασκαφών θα βρει τον τύμβο Καστά στον αξονικό τομογράφο ώστε να δοθεί απάντηση στο πλέον πρόσφατο ερώτημα κι ένα από τα πολλά που έχουν προκύψει: αν υπάρχουν και άλλα μνημεία κάτω από τον εν μέρει τεχνητό λόφο.
Για να δοθούν οι απαντήσεις θα χρειαστεί να γίνει γεωφυσική διασκόπηση σε συνεργασία με ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα (με επικρατέστερο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) και τα αποτελέσματα εκτιμάται ότι θα είναι ασφαλή δεδομένου ότι έχει μειωθεί ο όγκος του χώματος που καλύπτει τον λόφο και θα επιτρέψει στις μετρήσεις να είναι πιο ξεκάθαρες.
tanea.gr
Αμφίπολη: Η επιστροφή της σορού του Αλέξανδρου
Οκτώβριος 27, 2014Η Ιστορία δεν μνημονεύει πάντα αυτούς που κινούν τα νήματα. Πολλές φορές λησμονεί , ξεχνάει και αφήνει για πάντα στην λήθη λεπτομέρειες, που όμως στην εποχή τους ήταν αυτές που μπορεί να άλλαξαν τον ρου ολόκληρης της Ιστορίας.
Ενώ το εντυπωσιακό μνημείο της Αμφίπολης αρχίζει σιγά – σιγά και σπάει την σιωπή του φανερώνοντας τα καλά κρυμμένα μυστικά του, δεν συμβαίνει το ίδιο και με την Ιστορία της εποχής.
Oι σχεδόν ανύπαρκτες πηγές μας αφήνουν στο σκοτάδι για το τι μπορεί να ακολούθησε του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μία περίοδο που ταυτίζεται χρονολογικά με το μνημείο, καθώς είμαστε γύρω στο 320 π. Χ.Οι διαμάχες και οι κόντρες μεταξύ των διαδόχων πήραν ανεξέλεγκτες διαστάσεις, μετά τον θάνατο του στρατηλάτη, που η παρουσία του αποτελούσε εγγύηση ενότητας στο αχανές βασίλειο του.
Στο σημείο αυτό αξίζει μία επισήμανση: O Μέγας Αλέξανδρος για τους περισσότερους διαδόχους δεν ήταν παρά το «λάφυρο» για την δική τους εξουσία. Ο νεκρός όσο σημαντικός και αν είναι δεν παύει να είναι νεκρός. Πάνω στα δικά του κατορθώματα, άλλοι ήθελαν να χτίσουν την δική τους μικρή δόξα και άλλοι απλά επεδίωκαν να περάσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην λήθη, καθώς τα όσα είχε καταφέρει θα επισκίαζαν κάθε νέα προσπάθεια που θα γινόταν στο εξής, αφού οι κατακτήσεις του είχαν ήδη αρχίσει να ντύνονται με το πέπλο του μύθου.
Η μόνη που πενθούσε πραγματικά τον θάνατο του Αλεξάνδρου και το μόνο πουτην ενδιέφερε είναι να επιστρέψει στην Μακεδονία ο γιος της, ήταν η Ολυμπιάδα, όπως γράφει το parapolitika.gr. Και προφανώς θα έκανε τα πάντα για να επιστρέψει.
ΑΡΙΣΤΟΝΟΥΣ: ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ - ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ
Η εκστρατεία του Περδίκκα εναντίον του Πτολεμαίου με σκοπό να ανακτήσει την σορό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αποτυγχάνει παταγωδώς. Ο ίδιος ο Περδίκκας δολοφονείται από τους αξιωματικούς του , οι οποίοι αυτομολούν στο πλευρό του Πτολεμαίου. Και οι αξιωματικοί όμως του Περδίκκα δεν έχουν καλύτερη τύχη και θανατώνονται.
Διασώζεται όμως ένας. Το όνομα του άγνωστο στην Ιστορία. Πρόκειται για τον Αριστόνοα τον Πελλαίο . Ελάχιστες πληροφορίες έχουμε για αυτόν, αλλά γνωρίζουμε ίσως το πιο σημαντικό. Ότι ο Αριστόνους ο Πελλαίος διορίστηκε διοικητής της Αμφίπολης το 321 π. Χ. , ενώ διατηρούσε άριστες σχέσεις με την μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου , την Ολυμπιάδα, η οποία του είχε αναθέσει όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον του Κασσάνδρου.
Από τις ελάχιστες αναφορές που φτάνουν μέχρι εμάς για τον Αριστόνοα είναι από τον Αρριανό (6 βιβλίο, 28 κεφάλαιο, 4 παράγραφος) και από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη (19 βιβλίο, 50 κεφάλαιο) . Σχετικά μας ενημερώνει πως ο "οΑριστόνους, ένας από τους σωματοφύλακες του Έλληνα στρατηλάτη, πήρε υπό τον έλεγχο του την Αμφίπολη. Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, του είχε αναθέσει τις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον του Κασσάνδρου. Ο τελευταίος έστειλε τον στρατό του εναντίον της Αμφίπολης υπό την ηγεσία του στρατηγού Κρατεύα. Ο Μακεδόνας στρατηγός εισέβαλε στην Βισαλτία. Ο Αριστόνους, έμπειρος στρατηγός, αρχικά απώθησε τα στρατεύματα του Κασσάνδρου και στην τελική μάχη που δόθηκε στην Βεδυνδία της Βισαλτίας, ο στρατός του Κρατεύα διαλύθηκε. Ο ίδιος ο Κρατεύας έπεσε στην μάχη»
Η πληροφορία είναι πολύ σημαντική: Μαθαίνουμε πως σε μία περίοδο που είναι πολύ πιθανόν, σύμφωνα με τους ανασκαφείς να έχει φτιαχτεί ο τύμβος της Αμφίπολης, δηλαδή το 321 π. Χ , παίρνει τα ηνία της πόλης ένας πρώην σωματοφύλακας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και άνθρωπος εμπιστοσύνης της μητέρας του Ολυμπιάδας, ο οποίος ήταν σε ανοιχτή κόντρα με τον Κάσσανδρο. Οι πηγές αναφέρουν μάλιστα τον Αριστόνοα, ως αριστοκρατικής καταγωγής και πιστό στα Μακεδονικά ήθη και έθιμα. Αυτός ήταν πιθανότατα και ο λόγος που είχε πάει με τον πλευρό του Περδίκκα και όχι του Πτολεμαίου, καθώς ο τελευταίος ήταν ο «αντάρτης» με σημερινούς όρους.
Η ΠΛΕΚΤΑΝΗ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ
Η τοποθέτηση του Αριστόνοα ως διοικητή της Αμφίπολης δεν πρέπει να είναι καθόλου τυχαία και είναι πιθανόν να έχει την σφραγίδα της Ολυμπιάδας.Πότε όμως μπορεί να πάρθηκε αυτή η απόφαση και για ποιο λόγο;
Μετά την λήξη των «εχροπραξιών» μεταξύ Περδίκκα – Πτολεμαίου, γίνεται η σύσκεψη στον Τριπαράδεισο, εκείνη την εποχή, για την οποία δεν γνωρίζουμε καθόλου τι αποφασίστηκε, αφού λείπουν οι αρχαίες πηγές.Εκεί προφανώς έγινε κάποια συμφωνία για να «πέσουν οι τόνοι» , μοιράστηκε σε κομμάτια η αυτοκρατορία και στα ελάχιστα που μας έχουν σωθεί από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ξέρουμε ότι αποφασίστηκε η επιστροφή των βασιλιάδων στην Μακεδονία. Τα γεγονότα πάντως έχουν μία αλληλουχία και μία χρονική σύνδεση μεταξύ τους που μας επιτρέπει να κάνουμε την εξής εικασία:
Στην σύσκεψη τέθηκε και το βασικό αίτημα της Ολυμπιάδας για επιστροφή του νεκρού Αλέξανδρου στην Μακεδονία. Για την εκτέλεση του συγκεκριμένου σχεδίου ορίστηκε διοικητής ο Αριστόνοας, ο οποίος είχε στενή σχέση με την μητέρα του Αλεξάνδρου. Στην ίδια σύσκεψη αποφασίστηκε η κατασκευή του τύμβου της Αμφίπολης με «εκτελεστή» τον Πτολεμαίο και σχεδιαστή τον Δεινοκράτη. Αν μεταφέρθηκε τελικά ο Αλεξανδρος στην Αμφίπολη δεν το ξέρουμε. Είναι πάντως πολύ πιθανόν η δημιουργία του τύμβου να έγινε για αυτόν.
Οι Αιγές ήταν εντελώς ξένες πλέον για την Ολυμπιάδα, που εάν τυχόν ο Αλέξανδρος επέστρεφε στην Μακεδονία θα έπρεπε να βρεθεί ένα άλλο μέρος για να γίνει η ταφή του. Για αυτό εκείνη όρισε διοικητή έναν έμπιστο δικό της άνθρωπο , τον Αριστόνοα, που είχε τιμηθεί και από τον γιο της με το υψηλό αξίωμα του σωματοφύλακα, ώστε να εκτελέσει το μυστικό σχέδιο της ταφής του Αλεξάνδρου.
Η Αμφίπολη εξυπηρετούσε και έναν ακόμη σκοπό: Ήταν λιμάνι και δεν θα γινόταν αντιληπτή η μεταφορά του υψηλού νεκρού και δεν θα προκαλούσε νέα πάθη, καθώς δεν θα περνούσε καθόλου κάποια νεκρική πομπή από στεριά.
Όποιος έχει επισκεφτεί την Αμφίπολη σήμερα, θα έχει διαπιστώσει πως το λιμάνι της δεν απέχει παρά ελάχιστα από το σημείο που έχει φτιαχτεί ο τύμβος.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε ένα ακόμα στοιχείο: H Ολυμπιάδα, ήταν μία γυναίκα που πετύχαινε πάντα αυτό που ήθελε. Έτσι περιγράφεται από τις ιστορικές πηγές και έχει συνδεθεί με ουκ ολίγες δολοπλοκίες, όπως η δολοφονία του συζύγου της, η δηλητηρίαση του Φίλιππου του Αριδαίου, που του άφησε και την πνευματική αναπηρία, ενώ ήταν ιέρεια στα Καβείρια μυστήρια για τα οποία ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε , καθώς καλύπτονται από έντονο μυστήριο. Προφανώς για να επιστρέψει ο Αλέξανδρος στην Μακεδονία θα έκανε τα πάντα , ακόμα και μια τόσο υψηλού επιπέδου συνωμοσία.
Αμφίπολη: Ποιος ήταν ο Κάσσανδρος - Ο μισητός εχθρός του Αλέξανδρου
Οκτώβριος 24, 2014Φουντώνουν τα σενάρια για τον τάφο στην Αμφίπολη και τις τελευταίες ώρες βρίσκεται στο επίκεντρο ο Κάσσανδρος, ειδικά μετά την εκτίμηση που έκανε η Ελένη Αρβελέρ.
Αν επιβεβαιωθεί η χρονολόγηση για τον τύμβο Καστά στην αρχαία Αμφίπολη (τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα), η μνημειακή κατασκευή σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με τον Αντίπατρο (397 - 319 π.Χ.) και τον γιο του Κάσσανδρο (353 - 298/7 π.Χ.).
Στο αιματοκύλισμα που προκάλεσαν οι πόλεμοι των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου δεν υπάρχουν «καλοί» ή «κακοί». Ολοι ήταν ικανοί για όλα, ακόμη και για μια μνημειώδη κατασκευή, όπως στον λόφο Καστά...
Ειδικά για τον Κάσσανδρο, γνωστό μεν σήμερα από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης και της Κασσάνδρειας, αλλά τότε πρωταγωνιστή στους χωρίς αρχές και φραγμούς πολέμους των διαδόχων.
Όπως έχει γράψει η εφημερίδα Έθνος από το τέλος Αυγούστου, πατέρας και γιος, μαζί με τον στρατηγό Πολυπέρχοντα, σφράγισαν την ιστορία της περιοχής αυτή την περίοδο. Ακόμη κι αν το μνημείο ανήκει σε κάποιο στρατηγό ή ναύαρχο του Μ. Αλεξάνδρου ή αποδειχθεί πολλαπλός τάφος είτε πολυάνδριο, πάλι θα παραπέμπει σ΄ αυτούς.
Αμέσως μετά τον θάνατο του Αντίπατρου, αντιβασιλιά της Μακεδονίας στα χρόνια της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου και κατοπινά «στρατηγού αυτοκράτορα της Ευρώπης», ο Κάσσανδρος καταφέρνει να επιβληθεί στην αναπτυγμένη και στρατηγική περιοχή.
Αρχικώς εξουδετερώνει τον Πολυπέρχοντα, στρατηγό του Αλεξάνδρου και σύμμαχο της μητέρας του στρατηλάτη Ολυμπιάδας. Η τελευταία είναι αφιερωμένη αυτή την περίοδο στην εξασφάλιση της διαδοχής για τον εγγονό της, Αλέξανδρο Δ'.
Ο Πολυπέρχων είχε οριστεί από τον Αντίπατρο ως «επίτροπος» της Μακεδονίας. Είναι δυσδιάκριτο ποιες ακριβώς αρμοδιότητες είχε, οπωσδήποτε, όμως, σήμαινε ότι αποκτούσε δικαίωμα στη διαδοχή. Ο Κάσσανδρος περιορίστηκε στο αξίωμα του χιλίαρχου του ιππικού.
Αυτή ήταν η έναρξη ενός κύκλου αίματος μέσα στις ευρύτερες, πολυετείς και πολύνεκρες συγκρούσεις των διαδόχων, των εταίρων και των επιγόνων. Επίδικο μεταξύ Κάσσανδρου και Πολυπέρχοντα η κυριαρχία τόσο στη Μακεδονία, όσο και τις ελληνικές πόλεις.
Σε όλη τη διαδρομή του ο Κάσσανδρος συμπεριφέρεται ως ένας αντι-Αλέξανδρος.
Η κυριαρχία στη Μακεδονία προϋπόθετε, κατά κάποιο τρόπο, τον διαμοιρασμό της αυτοκρατορίας. Τυχόν επανένωσή της έθετε τον Κάσσανδρο -και όχι μόνο- στο βασιλικό περιθώριο. Οι δύο αυτοί στόχοι αποτελούν και τον πυρήνα της δράσης του. Εξηγούν τις περίτεχνες και πολύπλοκες συμμαχίες του, τις πολλαπλές εχθρότητες που αναπτύσσει ή προκαλεί.
Ο Κάσσανδρος εξουδετέρωσε, τελικά, τον άμεσο αντίπαλό του. Τον ανάγκασε σε φυγή από τη Μακεδονία, να μεταβεί στην Ηπειρο και εν συνέχεια στην Πελοπόννησο μέχρι τον θάνατό του στις συγκρούσεις που συνεχίζονταν (303). Οπως εξουδετέρωσε ή εξόντωσε και κάθε άλλο πρόσωπο, το οποίο δυνητικά θα μπορούσε να εγείρει διεκδικήσεις διαδοχής από την οικογένεια του Αλεξάνδρου.
Για τον τρόπο της δράσης του ο Κάσσανδρος παρουσιάζεται συνήθως στις αρχαίες πηγές με μελανά χρώματα. Κρίνεται ως σκληρός, αδίστακτος, τυραννικός. Κυρίως για τις δολοφονίες μελών της βασιλικής οικογένειας. Εκτός των άλλων σκότωσε και την Κλεοπάτρα (ομόμητρη αδελφή του Αλεξάνδρου), ενώ αντιθέτως επέλεξε για σύζυγο την αδελφή του, Θεσσαλονίκη (από άλλη μητέρα). Η ίδια εικόνα διατηρήθηκε και σε πολλούς μεταγενέστερους συγγραφείς, όπως σε νεότερους και σύγχρονους.
Δεν είναι σαφές αν ο Κάσσανδρος πήρε ή όχι μέρος στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου, αλλά το 324 - 323 π.Χ. βρίσκεται στη Βαβυλώνα.
Σύμφωνα, μάλιστα, με φήμες, οι οποίες παρατίθενται σε κάποιες πηγές και διανθίζονται με «καβγάδες» μεταξύ των δύο Μακεδόνων, μαζί με τον αδελφό του Ιόλαο, δηλητηρίασαν τον Αλέξανδρο.
Ανεξαρτήτως της φήμης, σε όλη τη διαδρομή του μοιάζει σαν ένας αντι-Αλέξανδρος. Εξοντώνει ό,τι σχετίζεται με τον στρατηλάτη και ειδικά με τη μητέρα του Ολυμπιάδα. Κατέστρεψε εκείνος τη Θήβα, την ξανάκτισε αυτός!
news.gr
Αμφίπολη: Τι ήταν αυτό που τρόμαξε τους αρχαιολόγους – Γιατί “πάγωσαν” περνώντας τη θύρα του τάφου
Οκτώβριος 23, 2014Το κεφάλι της Σφίγγας ήταν ένα εύρημα που οι αρχαιολόγοι εύχονταν να το βρουν αλλ΄'α όχι στο σημείο που το βρήκαν. Αν η κεφαλή είχε βρεθεί κοντά στον κορμό των αγαλμάτων οι αρχαιολόγοι θα είχαν ... ησυχάσει. Το γεγονός ότι βρέθηκε σχεδόν 14 μέτρα μακρυά από το υπόλοιπο γλυπτό άλλαξε τα δεδομένα...
Όμως η θέση της κεφαλής της Σφίγγας δεν ήταν μόνο ανησυχητικό “μαντάτο”.
Το κεφάλι της Σφίγγας βρέθηκε σχεδόν στο πάτωμα πίσω από τη θύρα. Τη σπασμένη θύρα.
Οι αρχαιολόγοι συνέχισαν την απομάκρυνση των χωμάτων και τότε ήρθαν στο φως νέες καταστροφές, αυτή τη φορά στην ίδια τη δομή του κτιρίου.
Το πάτωμα, σε αυτό το σημείο απλά από πωρόλιθο βρέθηκε αναστατωμένο.
Με λίγα λόγια βρέθηκαν οι πέτρες αναστατωμένες, σαν κάποιος να είχε σκάψει και να τις είχε βγάλει...
Η θέση αυτή, τη στιγμή που αμέσως πριν έχει εντοπιστεί σχεδόν απείραχτο το μοναδικό ψηφιδωτό βάζει σε πολλές σκέψεις τους αρχαιολόγους...
Μοιάζει σαν κάποιο χέρι να έσκαψε και να κατέστρεψε το πάτωμα. Δεν μοιάζει με φυσική φθορά και το ερώτημα είναι γιατί.
Το αναστατωμένο πάτωμα προσθέτει ακόμη ένα ερώτημα.
Ποιοι μπορεί να άφησαν απείραχτο το ψηφιδωτό, αλλά να ξέσπασαν στο πάτωμα του επόμενου χώρου που μπορεί μάλιστα να είναι και η “καρδιά” του τάφου;
Οι βάνδαλοι μπορεί να έσπασαν τις κεφαλές των Σφιγγών, τα χέρια και τα πρόσωπα των Καρυάτιδων αλλά να “σεβάστηκαν” το ψηφιδωτό;
Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο με το πάτωμα πίσω από τη θύρα
Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα.
Το κεφάλι της αριστερής Σφίγγας είναι και αυτό ανάμεσα στα χώματα;
Τι άλλο βρίσκεται εκεί;
Έφτασαν οι αρχαιολόγοι στον προθάλαμο ή τον νεκρικό θάλαμο του τάφου;
Οι ενδείξεις και η προϊστορία των ανασκαφών σε μακεδονικού τύπου τάφους κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι το μνημείο δεν συνεχίζεται ακόμη για πολύ, ότι μέσα στα επόμενα μέτρα θα βρεθεί ο νεκρικός θάλαμος.
Όμως η θέση της κεφαλής της Σφίγγας δεν ήταν μόνο ανησυχητικό “μαντάτο”.
Το κεφάλι της Σφίγγας βρέθηκε σχεδόν στο πάτωμα πίσω από τη θύρα. Τη σπασμένη θύρα.
Το πάτωμα, σε αυτό το σημείο απλά από πωρόλιθο βρέθηκε αναστατωμένο.
Με λίγα λόγια βρέθηκαν οι πέτρες αναστατωμένες, σαν κάποιος να είχε σκάψει και να τις είχε βγάλει...
Η θέση αυτή, τη στιγμή που αμέσως πριν έχει εντοπιστεί σχεδόν απείραχτο το μοναδικό ψηφιδωτό βάζει σε πολλές σκέψεις τους αρχαιολόγους...
Μοιάζει σαν κάποιο χέρι να έσκαψε και να κατέστρεψε το πάτωμα. Δεν μοιάζει με φυσική φθορά και το ερώτημα είναι γιατί.
Ποιοι μπορεί να άφησαν απείραχτο το ψηφιδωτό, αλλά να ξέσπασαν στο πάτωμα του επόμενου χώρου που μπορεί μάλιστα να είναι και η “καρδιά” του τάφου;
Οι βάνδαλοι μπορεί να έσπασαν τις κεφαλές των Σφιγγών, τα χέρια και τα πρόσωπα των Καρυάτιδων αλλά να “σεβάστηκαν” το ψηφιδωτό;
Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο με το πάτωμα πίσω από τη θύρα
Υπάρχουν όμως και άλλα ερωτήματα.
Το κεφάλι της αριστερής Σφίγγας είναι και αυτό ανάμεσα στα χώματα;
Τι άλλο βρίσκεται εκεί;
Έφτασαν οι αρχαιολόγοι στον προθάλαμο ή τον νεκρικό θάλαμο του τάφου;
Οι ενδείξεις και η προϊστορία των ανασκαφών σε μακεδονικού τύπου τάφους κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι το μνημείο δεν συνεχίζεται ακόμη για πολύ, ότι μέσα στα επόμενα μέτρα θα βρεθεί ο νεκρικός θάλαμος.
newsit.gr
Δέκα αιώνες μπροστά από την εποχή του το ψηφιδωτό της Αμφίπολης
Οκτώβριος 17, 2014Μόνο κάποιος από το περιβάλλον του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα είχε τα χρήματα να κατασκευάσει το μνημείο
Με αρχαιολογικό «κρεσέντο» παρομοίασε η κυρία Μενδώνη τις διαδοχικές αποκαλύψεις από τον Τύμβο Καστά. Φυσικά, η μέχρι στιγμής κορύφωση αυτής της δραματικής έντασης των ευρημάτων είναι το ψηφιδωτό αριστούργημα του δεύτερου θαλάμου, το οποίο αποκαλύφθηκε πλήρως εχθές Πέμπτη, 16/10.
Η κυρία Λίνα Μενδώνη, γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, κατά την ενημερωτική συνεδρία με εκπροσώπους των ΜΜΕ στο Μουσείο της Αμφίπολης, τόνισε ότι «η σημαντικότητα του μνημείου ανεβαίνει με την αποκάλυψη του ψηφιδωτού». Πολύ επιγραμματικά, αυτό σημαίνει ότι, ανεξαρτήτως του τι θα ακολουθήσει κατά την ανασκαφή του επόμενου και πιθανώς τελευταίου ταφικού θαλάμου, αρκούν και μόνο τα έως τώρα ευρήματα για να αναδείξουν τον Τάφο Καστά σε ένα μνημείο χάρη στο οποίο γράφεται από την αρχή η ιστορία της ελληνικής αρχαιότητας. Ή, αν μη τι άλλο, προστίθενται νέα κεφάλαια στην αρχαιολογική και καλλιτεχνική γνώση για τον 4ο π.Χ αιώνα.
Η αποτίμηση του ψηφιδωτού μπορεί να γίνει προς δύο κατευθύνσεις: Πρώτον, το συμβολισμό του που το συνδέει, σχεδόν απευθείας, με τη δυναστεία των Τημενιδών, δηλαδή με τον Φίλιππο Β' και τον Μέγα Αλέξανδρο. Δεύτερον, με την ασύλληπτη πρωτοπορία του καλλιτέχνη που το σχεδίασε, καθώς η προσπάθεια απόδοσης της τρίτης διάστασης, δηλαδή του βάθους και μιας, υποτυπώδους έστω, προοπτικής με φωτοσκιάσεις κ.λπ. προηγείται της εποχής της. Και μάλιστα όχι κατά μερικά χρόνια ή δεκαετίες, αλλά κατά αρκετούς αιώνες.
Οι τάφοι «της Περσεφόνης» και «της Ευρυδίκης» στη Βεργίνα αποδεικνύουν ότι το μοτίβο της Αρπαγής ήταν προσφιλές στην διακόσμηση βασιλικών μακεδονικών τάφων και προφανώς συνδέεται με τις μυστηριακές λατρείες του Κάτω Κόσμου, τον ορφισμό κ.ο.κ. Ο εκάστοτε βασιλιάς των Μακεδόνων ήταν, εξ ορισμού, και αρχιερέας, επομένως τόσο ο Φίλιππος όσο και ο Αλέξανδρος είχαν ιδιαίτερη σχέση με τα σύμβολα αυτού του αρχαίου αποκρυφισμού.
Η δαπάνη της κατασκευής του Τύμβου στο Λόφο Καστά θα μπορούσε να καλυφθεί μόνο με χρήματα που προήλθαν από τα λάφυρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και μόνο ένα πρόσωπο άμεσα συνδεόμενο με τον Μακεδόνα ηγέτη θα μπορούσε να φιλοδοξεί την ταύτιση με τη δυναστεία των Τημενιδών μέσω του μεγαλοπρεπούς ταφικού μνημείου. Όπως δηλώνεται έμμεσα από το ίδιο το ψηφιδωτό, αυτός που παράγγειλε την ανέγερση του Τύμβου επιθυμούσε να υπογραμμίσει εις τους αιώνες των αιώνων την συγγένειά του με τον Μέγα Αλέξανδρο -συγγένεια όχι απαραίτητα εξ αίματος. Η πολιτική ταύτιση ήταν αρκετή.
Επίσης, μόνο κάποιος που είχε την αξίωση να θεωρείται περίπου ισότιμος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα προσελάμβανε τον κορυφαίο καλλιτέχνη της εποχής για να επιμεληθεί τη διακόσμηση του Τύμβου. Διότι είναι σαφές ότι το χέρι που σχεδίασε την παράσταση στο ψηφιδωτό της Περσεφόνης ανήκε σε μια μεγαλοφυΐα Η απόδοση των λεπτομερειών της σύνθεσης μαρτυρούν το πόσο ανήσυχο και τολμηρό πνεύμα ήταν αυτός που συνέλαβε την εικόνα της Αρπαγής -αλλά και πόσο άξιος ήταν, βέβαια, ο ψηφοθέτης που εξετέλεσε το σχέδιο στο δάπεδο του Τύμβου, χρησιμοποιώντας φυσικά και όχι επεξεργασμένα βότσαλα.
Το ότι η σύνθεση είναι ελαφρώς άνιση, με το πάνω και δεξιό άκρο να σφύζουν από περιεχόμενο σε σύγκριση με την αριστερή πλευρά που έχει περισσότερο «αέρα» δεν καταλογίζεται ως ατέλεια. Ούτε βέβαια το ότι το άρμα είναι στραμμένο λοξά προς τον θεατή ενώ ο ψυχοπομπός Ερμής φαίνεται να τρέχει προς τα αριστερά. Εκείνο που έχει σημασία είναι τα επιμέρους στοιχεία, όπως η απελπισμένη έκφραση της Περσεφόνης, η τραγική ένταση με το υψωμένο αριστερό της χέρι που φτάνει ως το απώτατο άκρο του πλαισίου -και οριακά καλύπτεται από αυτό.
Η συμμετρία ανάμεσα στην Περσεφόνη και τον Ερμή έγκειται στην τρισδιάστατη απόδοση της μορφής τους. Και αυτό είναι αξιοθαύμαστο, καθώς οι καλλιτέχνες είχαν μεν αρχίσει να διερευνούν το πώς θα αποτυπώσουν το βάθος ήδη από την αρχαιότητα -ακόμη και ο Αριστοτέλης γράφει για «σκηνογραφία». Όμως, η προοπτική είναι ένα θέμα που απασχολεί την Αναγέννηση, καθώς τότε, περίπου δέκα αιώνες μετά από το ψηφιδωτό του Τύμβου Καστά, οι εικαστικοί καλλιτέχνες θέλησαν να ξεφύγουν από την ισοπέδωση του βάθους την οποία είχε καθιερώσει η βυζαντινή τέχνη.
Εάν το συμπαγές χρυσό φόντο της βυζαντινής εικονογραφίας με τις δισδιάστατες και αφαιρετικές μορφές υποβάθμιζε τα γήινα και έδινε έμφαση στα υπερβατικά, θεϊκά κ.λπ. στοιχεία, η φροντίδα για ακριβή αποτύπωση του τρισδιάστατου χώρου έδειχνε το αντίθετο: Την ομορφιά και την περιπλοκότητα του πραγματικού κόσμου. Πιθανότατα από εδώ και πέρα οι ιστορικοί της τέχνης θα αναφέρονται στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης σαν προπομπό της Αναγέννησης.
protothema.gr
Ροή Ειδήσεων
Ελλάδα
Δωδεκάνησα
Οικονομία
RSS