Του Παναγιώτη Σωτήρη στο in.gr

Η Τουρκία, αρκετές δεκαετίες τώρα, διεκδικεί μια συνολική διαπραγμάτευση των ελληνοτουρκικών θεμάτων, χωρίς ιδιαίτερα δεσμευτικές αφετηρίες πέραν του συσχετισμού δύναμης που προσπαθεί να αποτυπώσει στο ίδιο το «πεδίο» με τις διάφορες προβολές ισχύος που κάνει.

Τμήμα αυτής της τακτικής και ιδιαίτερα της προσπάθειας να παρουσιαστεί ένα σύνολο από «γκρίζες ζώνες» είναι και η αντίστοιχη προσπάθεια να παρουσιαστεί και η Ελλάδα ως μια «παραβατική» χώρα σε πλευρές των διεθνών συνθηκών που ορίζουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτό επιτρέπει στην Τουρκία να υποστηρίζει ότι στην πραγματικότητα δεν είναι μια «αναθεωρητική» χώρα, δηλαδή μια χώρα που αμφισβητεί οτιδήποτε θεωρείται δεδομένο στο διεθνές δίκαιο.

Κομμάτι αυτής της προσπάθειας και ο τρόπος που η Τουρκία διαρκώς επαναφέρει το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου και της Δωδεκανήσου, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα παραβιάζει τις σχετικές συνθήκες.

Ποιο είναι το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου και της Δωδεκανήσου ως προς την παρουσία ενόπλων δυνάμεων;

Το καθεστώς των νησιών του Αιγαίου ορίστηκε από μια σειρά από συνθήκες.

Καταρχάς υπήρξαν οι προβλέψεις της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης του 1923. Εκεί όντως ορίζεται ένα καθεστώς μερικής αποστρατικοποίησης για τη Μυτιλήνη, τη Χίο, τη Σάμο και την Ικαρία – μερικής με την έννοια ότι η Ελλάδα αναλάμβανε να μην εγκαταστήσει εκεί ναυτικές βάσεις και οχυρωματικά έργα.

Η Συνθήκη της Λωζάνης για τα Στενά του 1923 όριζε επίσης ένα καθεστώς αποστρατικοποίησης της Λήμνου και της Σαμοθράκης στο πλαίσιο της συνολικότερης αποστρατικοποίησης των Δαρδανελλίων, της Θάλασσας του

Μαρμαρά και του Βοσπόρου (κατ’ αναλογία προβλεπόταν και αποστρατικοποίηση Ίμβρου, Τενέδου και Λαγουσών.

Ωστόσο, πάγια θέση της ελληνικής πλευράς είναι ότι η Συνθήκη της Λωζάνης για τα Στενά καταργήθηκε με τη Σύμβαση του Μοντρέ, που ακόμη και σήμερα αποτελεί τη βάση για την προσέγγιση των σχετικών ζητημάτων και άρα η Ελλάδα απέκτησε δικαίωμα να εξοπλίσει πλήρως και τα δύο αυτά νησιά.

Το καθεστώς των Δωδεκανήσων διαμορφώθηκε με βάση τη συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947, τη συμφωνία δηλαδή ανάμεσα στους Συμμάχους και την Ιταλία. Η Συνθήκη αυτή όντως προβλέπει πλήρη αποστρατικοποίηση αυτών των περιοχών. Ωστόσο, έχει μια σημασία ότι η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενο σε αυτή τη συνθήκη.

Τι σήμαιναν οι προβλέψεις αποστρατικοποίησης;

Οι προβλέψεις αποστρατικοποίησης ήταν μια προσφιλής πρακτική εκείνων της εποχής και αποτύπωναν από τη μια συγκεκριμένους συσχετισμούς δυνάμεων (για παράδειγμα η Τουρκία ήθελε μια εξασφάλιση στη δεκαετία του 1920 ότι τα πολύ κοντινά στις τουρκικές ακτές νησιά δεν θα γίνονταν ορμητήρια επιθέσεων κατά του τουρκικού εδάφους) και από την άλλη την αντίληψη ότι η αποστρατικοποίηση συνοριακών περιοχών συνέβαλε στην προώθηση της ειρήνης. Όμως, στην πραγματικότητα ήταν μια προηγούμενη αντίληψη του διεθνούς δικαίου, που από ένα σημείο και μετά δεν αντιστοιχούσαν στην πραγματικότητα στο πεδίο.

Η κυριαρχία και το δικαίωμα νόμιμης άμυνας

Επί της ουσίας θα μπορούσε να πει κανείς ότι από τη στιγμή που στα νησιά αυτά η Ελλάδα ασκεί πλήρη κυριαρχία, έπεται ότι έχει και το δικαίωμα να εξασφαλίσει την άμυνά τους με όποιο μέσο κρίνει πρόσφορο, συμπεριλαμβανομένης της παρουσία ενόπλων δυνάμεων.

Διαφορετικά θα ήταν ως να παραδεχόταν ότι στα νησιά αυτά ασκεί περιορισμένη κυριαρχία ή κυριαρχία υπό προϋποθέσεις. Ουσιαστικά, η ίδια η έννοια της πλήρους κυριαρχίας, που περιλαμβάνει προφανώς και τη δυνατότητα των κρατών να έχουν ένοπλες δυνατότητες υπεράσπισής της, ακυρώνει τις απαιτήσεις αποστρατικοποίησης. Σε αυτή την κατεύθυνση κατατείνει και το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ που ρητά αναγνωρίζει στις χώρες το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας.

Επιπλέον, οι ελληνικές κυβερνήσεις κατά παράδοση επικαλούνται και το γεγονός ότι η επαναστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου ήταν μια αναγκαστική αμυντική απάντηση στο γεγονός ότι η Τουρκία μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974 κλιμάκωσε την επιθετικότητά της, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης μονάδων της «Στρατιάς του Αιγαίου» στα τουρκικά παράλια.

Προφανώς και η παρουσία ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων σε συνοριακές γραμμές, η ύπαρξη στρατών παραταγμένων στα σύνορα, μπορεί σε μια όξυνση των διακρατικών σχέσεων να οδηγήσει και σε ευκολότερη και μεγαλύτερης κλίμακας πολεμική ανάφλεξη. Όμως, αυτό είναι κάτι που αφορά την διεθνή πολιτική, τις διακρατικές σχέσεις, την ύπαρξη ή όχι ειρηνευτικών προσπαθειών, το εάν κυριαρχεί η διπλωματία ή η συγκρουσιακή λογική. Δεν αφορά με τη στενή έννοια το εάν υπάρχουν στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα. Για να το πούμε διαφορετικά: η ανάγκη οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις των κρατών να «αποστρατικοποιούνται» ως τμήμα μιας προσπάθειας για την παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να μεταφραστεί και αυτόματα σε απαίτηση χώρες να μην έχουν ένοπλες δυνάμεις σε περιοχές στις οποίες ασκούν πλήρη κυριαρχία.

Η Τουρκία προσπαθεί να συνδέσει κυριαρχία και αποστρατικοποίηση

Το ενδιαφέρον στα πρόσφατα τουρκικά διαβήματα που επανάφεραν το ζήτημα στο προσκήνιο, δηλαδή τις επιστολές του μονίμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ Φεριντούν Σινιρλίογλου είναι ότι θεωρεί ότι η κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκανήσου έχει ως προϋπόθεση την αποστρατικοποίηση τους, σε μια προσπάθεια ακόμη και να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία εφόσον συνεχίζεται η στρατικοποίηση.

Κατά τα άλλα η Τουρκία επιμένει ότι οι Συνθήκες Ισχύουν, ότι η Συνθήκη του Μοντρέ δεν προσδίδει δικαίωμα στην Ελλάδα να στρατικοποιήσει Λήμνο και Σαμοθράκη και ότι το γεγονός ότι η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος στη Συνθήκη των Παρισίων του 1947, εφόσον τέτοιες συνθήκες διαμορφώνουν ένα «αντικειμενικό καθεστώς» και κατά συνέπεια ισχύουν erga omnes (έναντι όλων).

Επιπλέον, η Τουρκία επιμένει ότι η Ελλάδα με το να παραβιάζει η ίδια τις συνθήκες απεμπολεί το δικαίωμα να τις επικαλείται και να κατηγορεί την Τουρκία ότι τις παρουσιάζει.

Πώς εντάσσονται αυτές οι αξιώσεις στη συνολική τουρκική στρατηγική;

Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια διεκδικεί να παίξει έναν ρόλο περιφερειακής δύναμης, κάτι που αποτυπώνεται και στην εκτεταμένης της στρατιωτική παρουσία εκτός συνόρων και την εμπλοκή της σε ανοιχτές γεωπολιτικές κρίσεις όπως αυτή στη Συρία ή τη Λιβύη.

Σε αυτό το πλαίσιο έχει και αυξημένες αξιώσεις και διεκδικήσεις ιδίως σε ό,τι αφορά της Νοτιοανατολική Μεσόγειο και τα ζητήματα εξορύξεων.

Ταυτόχρονα, είναι σε μια περίπλοκη διαδικασία διαμόρφωσης των διεθνών της σχέσεων, αναζητώντας μια νέα ισορροπία με τις ΗΠΑ που δεν έχει ακόμη βρεθεί, προσπαθώντας να διατηρήσει ένα επίπεδο σχέσεων με τη Ρωσία ιδίως σε σχέση με τη Συρία και επιδιώκοντας να αναβαθμίσει σχέσεις και με την ΕΕ.

Από την άλλη, σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά δεδομένα η Τουρκία καλείται να αντιμετωπίσει και τα όποια νέα δεδομένα διαμορφώνουν εξελίξεις όπως η πρόσφατη ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία, ή οι πρόσφατες μεγάλες εξοπλιστικές παραγγελίες της ελληνικής πλευράς.

Σε αυτό το πλαίσιο η Τουρκία προσπαθεί ταυτόχρονα να διαμορφώσει «τετελεσμένα», π.χ. με κινήσεις όπως η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την προηγούμενη κυβέρνηση της Λιβύης ή ο τρόπος που κατά περίπτωση δοκίμασε να διεκδικήσει να κατοχυρώσει δικαιώματα εξόρυξης σε περιοχές που η Ελλάδα υποστηρίζει ότι ανήκουν στη δική της υφαλοκρηπίδα, αλλά και να αποφύγει να θεωρηθεί ανοιχτά παραβατική κυβέρνηση (ενδεικτικός ο περιορισμός των εξορμήσεων τουρκικών ερευνητικών σκαφών ώστε να μην ενεργοποιηθούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις).

Σε ένα τέτοιο κλίμα και με βασικό σκοπό να διαμορφωθεί η εικόνα ότι έχουμε να κάνουμε με μια διαπραγμάτευση (που παραμένει ακόμη στο στάδιο των διερευνητικών επαφών) που αφορά «γκρίζες ζώνες», διαφιλονικούμενα πεδία και χώρες που συνθήκες που δεν έχουν παραβιαστεί μόνο από τη μία πλευρά, ακριβώς δηλαδή μια διαπραγμάτευση για όλα και χωρίς προκαταβολικές δεσμεύσεις, είναι αναμενόμενο η Τουρκία να επαναφέρει και το ζήτημα της υποτιθέμενης παραβατικότητας της Ελλάδας σε σχέση με το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών.

https://www.rodiaki.gr/article/465828/giati-h-toyrkia-thetei-xana-zhthma-apostratikopoihshs-twn-nhsiwn-toy-aigaioy-kai-ths-dwdekanhsoy?fbclid=IwAR1Z5_6VIE7nOAMmp8Ubjr6yDd6-cFvJgknMnErue5P9tDtEtz6L1-UK_qI

Δεν έχουν τέλος οι τουρκικές προκλήσεις στον απόηχο της ελληνογαλλικής συμφωνίας και ενόψει των ερευνών του Nautical Geo στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Χωρίς να κρύβει την οργή της για τις ελληνικές πρωτοβουλίες, η Άγκυρα εξέδωσε την Κυριακή νέα παραληρηματική ανακοίνωση με απειλές για θερμό επεισόδιο.

Η εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας της Τουρκίας αναφέρεται στο ελληνογαλλικό εξοπλιστικό πρόγραμμα, αλλά και στις ελληνικές δραστηριότητες στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και κατηγορεί την Ελλάδα για "παράνομες, επιθετικές και προβοκατόρικες ενέργειες στο Αιγαίο και στη Ανατολική Μεσόγειο".

Όπως αναφέρει ο ανταποκριτής του ΣΚΑΙ, Μανώλης Κωστίδης, η Άγκυρα υποστηρίζει ότι η απόκτηση των γαλλικών φρεγατών γίνεται από την Αθήνα για να εξισορροπηθεί η κατάσταση με την Τουρκία.

Ισχυρίζεται δε, ότι η Ελλάδα παραβιάζει συνεχόμενα το καθεστώς αποστρατικοποίησης των νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο. Όπως ανέφερε από τις αρχές του 2021 έχουν πραγματοποιηθεί 1.989 παραβιάσεις με εναέρια και πλωτά μέσα.

Κατηγορεί επίσης την Ελλάδα για την… άσκηση Παρμενίωνας στη Χίο χαρακτηρίζοντας τη ως "παράνομη και προβοκατόρικη". "Η Τουρκία θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα και της συμφέροντα της, και έχουν δοθεί εντολές στο ναυτικό, στην αεροπορία και στο στρατό μας προς αυτή την κατεύθυνση" σημειώνεται.

"Δε θα υποχωρήσουμε από τα δικαιώματα μας. Δε θα επιτρέψουμε τετελεσμένα", καταλήγει η τουρκική ανακοίνωση, που έρχεται την επομένη της ανάλογου ύφους ανακοίνωσης του τουρκικού ΥΠΕΞ το Σάββατο.

Nέα παράνομη NAVTEX

Η Τουρκία έφτασε να εκδώσει και νέα παράνομη NAVTEX για να μπλοκάρει τις έρευνες του Nautical Geo στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Η NAVTEX που εξέδωσε ο σταθμός της Αττάλειας είναι η ακόλουθη:

https://www.thetoc.gr/politiki/article/xoris-telos-oi-tourkikes-prokliseis-nea-apeilitiki-anakoinosi---navtex-stin-perioxi-ereunas-tou-nautical-geo/

Δυναμιτίζει περαιτέρω το κλίμα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία η οποία εξέδωσε νέα Navtex δεσμεύοντας για έρευνες, περιοχή η οποία βρίσκεται μεταξύ της Ρόδου και της Καστελλορίζου.

Συγκεκριμένα ο υδρογραφικός σταθμός της Αττάλειας εξέδωσε NAVTEX για την διεξαγωγή ωκεανογραφικών και κλιματολογικών ερευνών του ερευνητικού πλοίου «Bilim-2» μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου και ανατολικά της Κρήτης, εντός ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της περιοχής ευθύνης, όπου έχει δικαιοδοσία ο υδρογραφικός σταθμός του Ηρακλείου για την έκδοση NAVTEX.

Σύμφωνα με όσα προβλέπει η τουρκική NAVTEX, οι έρευνες θα πραγματοποιηθούν μεταξύ 26 Σεπτεμβρίου έως και 8 Οκτωβρίου 2021, ενώ οι συντεταγμένες της δεν οριοθετούν θαλάσσια περιοχή ως συνήθως, αλλά αντιθέτως αποτυπώνουν την πορεία του ερευνητικού πλοίου.

Η τουρκική Navtex:

LINE 1: LINE 2: LINE 3:

36 20.00 N – 028 30.00 E 36 20.00 N – 028 45.00 E 36 20.00 N – 029 00.00 E
35 00.00 N – 028 30.00 E 35 00.00 N – 028 45.00 E 35 00.00 N – 029 00.00 E
LINE 4: LINE 5: LINE 6:

36 05.00 N – 029 15.00 E 36 05.00 N – 029 50.00 E 36 05.00 N – 030 11.00 E
35 50.00 N – 029 30.00 E 35 00.00 N – 029 50.00 E 35 00.00 N – 030 11.00 E
35 00.00 N – 029 30.00 E
LINE 7: LINE 8: LINE 9:
36 05.00 N – 030 31.00 E 36 32.00 N – 030 49.00 E 36 32.00 N – 031 11.00 E
35 00.00 N – 030 31.00 E 35 35.00 N – 030 49.00 E 35 35.00 N – 031 11.00 E
LINE 10: LINE 11: LINE 12:
36 20.00 N – 031 33.00 E 36 20.00 N – 031 52.00 E 36 00.00 N – 032 11.00 E
35 35.00 N – 031 33.00 E 35 35.00 N – 031 52.00 E 35 35.00 N – 032 11.00 E
LINE 13: LINE 14: LINE 15:
36 00.00 N – 032 30.00 E 36 00.00 N – 032 55.00 E 36 04.50 N – 033 13.80 E
35 35.00 N – 032 30.00 E 35 40.00 N – 032 55.00 E 35 47.61 N – 033 15.35 E
LINE 16: LINE 17: LINE 18:
36 06.73 N – 033 28.93 E 36 08.42 N – 033 44.30 E 36 10.20 N – 034 00.00 E
35 41.72 N – 033 28.93 E 35 43.68 N – 033 44.30 E 35 45.00 N – 034 00.00 E
WIDE BERTH REQUESTED.

Σημειώνεται πως το μεσημέρι του Σαββάτου το Bilim-2 βρισκόταν  στην περιοχή του Ελλησπόντου.

Πηγή in.gr

Τον Μάιο του 2023 αναμένεται να είναι έτοιμο το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας στο Ακούγιου, δήλωσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Στη διάρκεια επίσκεψής του στη Μερσίνα, λίγο πριν αναχωρήσει για τις ΗΠΑ, ο πρόεδρος της Τουρκίας είπε ότι 3.000 Ρώσοι μηχανικοί και 10.000 Τούρκοι συνάδελφοί τους εργάζονται εντατικά για την ολοκλήρωση του πρότζεκτ στο Ακούγιου, απέναντι από την Κύπρο, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ολοκλήρωσης της κατασκευής της πρώτης πυρηνικής μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας εντός του 2023, που συμπληρώνεται ένας αιώνας από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Η συμφωνία με τη Ρωσία για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στην Τουρκιά υπεγράφη το 2010 και τη διαχείριση του πυρηνικού αντιδραστήρα θα έχει η εταιρεία Akkuyu Nukleer, ενώ ο αντιδραστήρας με τις τέσσερις μονάδες -κάθε μία με ικανότητα παραγωγής 1.200 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας- θα ανήκει κατά 99% στη ρωσική Rosatom.

Η Τουρκία σχεδιάζει ήδη άλλη μία μονάδα στη Σινώπη, ενώ, σύμφωνα με τον Ερντογάν, θέλει να αποκτήσει κι έναν τρίτο πυρηνικό σταθμό, αν και δεν αποκάλυψε πού θα κατασκευαστούν οι δύο νέες μονάδες.

«Στοχεύουμε να κάνουμε το συντομότερο δυνατό τα βήματα για να αποκτήσει η χώρα μας και δεύτερο και τρίτο πυρηνικό σταθμό», είπε.

Σημειωτέον ότι ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, όταν ήταν υπουργός Ενέργειας το 2018, είχε ανακοινώσει ότι το τρίτο πυρηνικό εργοστάσιο θα κατασκευαστεί στην Ιγκνεάντα της Ανατολικής Θράκης, μια παραθαλάσσια περιοχή στα σύνορα με τη Βουλγαρία, περίπου 250 χιλιόμετρα από την Ελλάδα.

https://www.iefimerida.gr/kosmos/toyrkia-pyriniko-ergostasio-akoygioy-erntogan

Αναγκαία όσο ποτέ είναι η επαναφορά της ακτοπλοϊκής σύνδεσης της Ρόδου και της Κω με την Τουρκία τόσο για τους πολίτες μουσουλμανικού θρησκεύματος όσο και για τον τουρισμό.
Να σημειωθεί πως οι γραμμές που συνδέουν τη Ρόδο και την Κω με λιμάνια της γειτονικής Τουρκίας έκλεισαν εδώ και δύο χρόνια εξαιτίας της πανδημίας
Το κλείσιμο των γραμμών όμως είχε επιπτώσεις στην τοπική οικονομία γιατί οι Τούρκοι τουρίστες, είναι επισκέπτες υψηλού επιπέδου καθώς δαπανούν αρκετά χρήματα καθώς κάνουν αγορές από τα καταστήματα και δίνουν έμφαση στην τοπική γαστρονομία.
Επιπλέον οι ήδη εμβολιασμένοι πολίτες της Τουρκίας ανέρχονται στο 48% του όλου πληθυσμού, ενώ καθημερινά εμβολιάζονται ένα εκατομμύριο κάτοικοι. Οι εμβολιασμένοι στη Τουρκία είναι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους ηλικίας άνω των πενήντα ετών, δηλαδή οι εν δυνάμει επισκέπτες των νησιών μας.
Σύμφωνα με διμερείς συμφωνίες, η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει τα εμβόλια προέλευσης Ρωσίας και Κίνας, άρα δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων αυτών.
Αυτό σημαίνει πως είναι εφικτό να ισχύσει και για τα νησιά μας το πρωτόκολλο που εφαρμόζεται στους Κήπους του Έβρου, όπου οι εμβολιασμένοι εισέρχονται στη χώρα μας με την επίδειξη του ανάλογου πιστοποιητικού. Το ίδιο ισχύει και για τους έχοντες ασθενήσει από τον ιό και αναρρώσει.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να αναφερθεί κάτι που είναι σημαντικό και αφορά τις δύο κοινότητες πολιτών ελληνικής υπηκοότητας αλλά μουσουλμανικού θρησκεύματος σε Ρόδο και Κω που έχουν οικογενειακές συνδέσεις με τα παράλια της Τουρκίας.
Οι άνθρωποι αυτοί μιλούν τη τουρκική γλώσσα και η κουλτούρα τους είναι τουρκική.
Το κλείσιμο της ακτοπλοϊκής σύνδεσης Ρόδου και Κω με τη Τουρκία αποτελεί για αυτούς τεράστιο πρόβλημα, αφού διό χρόνια τώρα δεν μπορούν να επισκεφτούν τους συγγενείς τους, τα παιδιά τους που σπουδάζουν στη Τουρκία, το έτερο ήμισυ σε περίπτώσεις επίσημα αρραβωνιασμένων ατόμων και να παρευρεθούν σε περιπτώσεις γάμων και κηδειών με τις εκεί οικογένειές τους. Προκύπτει δηλαδή κοινωνικό και ανθρωπιστικό θέμα!
Αν για κάποιους λόγους δεν αποκατασταθούν άμεσα οι τακτικές ακτοπλοϊκές γραμμές, πρέπει οπωσδήποτε τουλάχιστον για Ρόδο και Κω να υπάρξει ακτοπλοϊκή σύνδεση δύο ημέρες την εβδομάδα για τους ανθρώπους αυτούς (με ισχύοντα τα περί κορωνοϊού πρωτόκολλα), οι οποίοι θα αποφύγουν έτσι το υπέρογκα έξοδα να μεταβούν στη Τουρκία μέσω Έβρου.