Η Μεγάλη Παρασκευή είναι αφιερωμένη στις τελευταίες ώρες πριν την σταύρωση. Ο Χριστός μετά την σύλληψή του από την προδοσία του Ιούδα, δικάστηκε από τους Αρχιερείς που είχαν πληρώσει τα 30 αργύρια και καταδικάστηκε.
Είθισται ο λαός να λέει πως, τέτοια μέρα, υπάρχει συννεφιά, ψιλόβροχο και δεν βγαίνει ήλιος γιατί και ο ουρανός κλαίει. Ετσι και σήμερα ο καιρός ακολουθεί την παράδοση στις περισσότερες περιοχές της χώρας.

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη, απόλυτης αργίας και νηστείας, (όλοι πρέπει να πιούμε τουλάχιστον μία κουταλιά ξύδι) είναι η μέρα που γίνεται η κορύφωση του Θείου Δράματος, κορυφώνονται τα Πάθη του Χριστού και γίνεται η σταύρωση του Χριστού.

Η ημέρα είναι αφιερωμένη στις τελευταίες ώρες πριν την σταύρωση. Ο Χριστός μετά την σύλληψή του από την προδοσία του Ιούδα, δικάστηκε από τους Αρχιερείς που είχαν πληρώσει τα 30 αργύρια και καταδικάστηκε.

Την Παρασκευή, στέλνεται ο Ιησούς δέσμιος από τον Καϊάφα στον τότε ηγεμόνα της Ιουδαίας Πόντιο Πιλάτο.
Αυτός, αφού Τον ανέκρινε με πολλούς τρόπους και αφού ομολόγησε δυο φορές ότι ο Ιησούς είναι αθώος, έπειτα, για να ευχαριστηθούν οι Ιουδαίοι, τον καταδικάζει σε θάνατο και αφού τον μαστίγωσε σαν δραπέτη δούλο τον Δεσπότη των όλων, Τον παρέδωσε για να σταυρωθεί.

Από ’κει και πέρα ο Ιησούς, αφού παραδόθηκε στους στρατιώτες, γυμνώνεται, φοράει κόκκινη χλαμύδα, στεφανώνεται με ακάνθινο στεφάνι, κρατάει κάλαμο σα σκήπτρο, προσκυνείται χλευαστικά, φτύνεται και χτυπιέται στο πρόσωπο και στο κεφάλι. Μετά, φορώντας πάλι τα ρούχα του και βαστάζοντας το Σταυρό, πηγαίνει προς τον Γολγοθά, τον τόπο της καταδίκης και εκεί, γύρω στην Τρίτη ώρα της ημέρας, σταυρώνεται μεταξύ δυο ληστών, βλασφημείται από αυτούς που είχαν πάει στον Γολγοθά μαζί του, μυκτηρίζεται από τους αρχιερείς, ποτίζεται από τους στρατιώτες με ξύδι ανακατεμένο με χολή. Για αυτό το λόγο, εκτός από την κατανάλωση ξυδιού σήμερα, σε πολλές περιοχές βράζουν σαλιγκάρια και πίνουν το ζουμί, τη χολή.

Οι εκκλησίες πλημμυρίζουν από κόσμο και οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα, μονότονα.

Μέχρι λίγο πριν τις 11:00 το πρωί τελείται η λειτουργία των Μεγάλων Ωρών όπου οι γυναίκες μοιρολογούν και κλαίνε για τον Χριστό ενώ παράλληλα προσκυνούν και αποτείνουν φόρο τιμής στον σταυρωθέντα Χριστό.
Ο επιτάφιος έχει ήδη στολιστεί και τελείται ολονυχτία στις περισσότερες εκκλησίες της Ελλάδας.

Το μεσημέρι ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο όπου θα γίνει η περιφορά του το βράδυ.

Αλλού, φτιάχνεται ένα ομοίωμα του Ιούδα το οποίο είτε καίγεται είτε πυροβολείται.
Είθισται σήμερα πολλοί πιστοί επισκέπτονται τους τάφους συγγενών και φίλων ή και να πραγματοποιείται η εκταφή των νεκρών αν έχει περάσει το απαιτούμενο διάστημα.

Τα κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής

Τα Κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής, σε αντίθεση με τα λοιπά κάλαντα Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Θεοφανείων, Λαζάρου, έχουν θρηνητικό χαρακτήρα και αναφέρονται στη Σταύρωση του Χριστού.

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής ομάδες παιδιών γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν το μοιρολόι «Σήμερα μαύρος ουρανός», γνωστό και ως «Μοιρολόι της Παναγίας».

Σε πολλές περιοχές της χώρας τα κορίτσια της ομάδας κρατούν ένα στεφάνι, πλεγμένο με λουλούδια εποχής, το οποίο στη συνέχεια το εναποθέτουν είτε στον Επιτάφιο, είτε σε κάποιο τάφο. Τα Κάλαντα της Μεγάλης Παρασκευής τείνουν σήμερα να εκλείψουν.

Έθιμα και παραδόσεις
Από την Κρήτη ως τη Θράκη και από τη Ρόδο ως τη Κέρκυρα κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζει το Πάσχα με το δικό της μοναδικό τρόπο. Έθιμα και παραδόσεις της Μεγάλης Παρασκευής ζωντανεύουν στην πλουσιότερη, σε λαογραφικές εκδηλώσεις, γιορτή της χριστιανοσύνης.

Μακεδονία
Στο Λιτόχωρο Πιερίας, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται στο παζάρι η συνάντηση των Επιταφίων που συνοδεύονται από χορωδίες Λιτοχωριτών.

Κεντρική Ελλάδα
Στο Αιτωλικό, πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Επιτάφιος, ιστορικό κειμήλιο του 13ου – 14ου αιώνα.

Στη Ναύπακτο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι, παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα. Το έθιμο συνδυάζει τη θρησκευτική μυσταγωγία με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.

Θράκη
Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Την Μεγάλη Παρασκευή, η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι, εκεί όπου βρίσκεται έτοιμη η φωτιά για να καεί ο Ιούδας. Τη στιγμή που ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα, θα πάρουν μια χούφτα από εκείνη τη στάχτη και θα τη ρίξουν στα μνήματα.

Κυκλάδες
Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα. Οι Επιτάφιοι των Καθολικών στην Άνω Σύρο ξεκινούν από τον ναό του Αγίου Γεωργίου. Στην Ερμούπολη, ο Επιτάφιος των Καθολικών ξεκινάει από τον Ιερό Ναό Ευαγγελιστών, οι Επιτάφιοι των Ορθοδόξων από τις ενορίες Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως και τη Μητρόπολη της Μεταμορφώσεως. Κατά την περιφορά τους συναντώνται στην κεντρική πλατεία Μιαούλη, όπου γίνεται κατανυκτική δέηση.

Στην Πάρο, η περιφορά του Επιταφίου της Μάρπησσας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς κατά την διάρκειά της γίνονται δεκαπέντε περίπου στάσεις. Σε κάθε στάση φωτίζεται και ένα σημείο του βουνού, όπου τα παιδιά ντυμένα Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση.

Στη Νάξο, την Μεγάλη Παρασκευή οι κοπέλες καθαρίζουν τις εκκλησιές, στολίζουν τον Επιτάφιο και μετά ακολουθεί η περιφορά. Στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Επτάνησα
Στην Κέρκυρα, ο Επιβλητικός Επιτάφιος ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο. Μέχρι της 9.30 το βράδυ, από κάθε εκκλησία βγαίνει ο Επιτάφιος με την απαραίτητη μπάντα της ενορίας, τις χορωδίες, τους πιστούς. Τελευταίος βγαίνει ο μεγαλοπρεπέστατος Επιτάφιος της Μητρόπολης. Στις 9 το πρωί γίνεται η περιφορά του Επιταφίου της Εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, καθώς το 1574 οι Βενετσιάνοι απαγόρευσαν στους Ορθοδόξους την περιφορά του την Μεγάλη Παρασκευή, και από τότε οι Κερκυραίοι πραγματοποιούν την περιφορά μαζί με το Σεπτό Σκήνωμα του Αγίου. Είναι η πιο παλιά και πιο κατανυκτική Λιτανεία που βγαίνει σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου, που έσωσε τον κερκυραϊκό λαό από την σιτοδεία.

Στη Ζάκυνθο, η κατανυκτική ατμόσφαιρα και οι ιδιαιτερότητες του «Ζακυνθινού Πάσχα» με τα ιδιόμορφα «αντέτια» (έθιμα) το κάνουν να είναι ξεχωριστό. Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής, πλήθος πιστών συμμετέχει στην περιφορά του Εσταυρωμένου που διασχίζει όλη την πόλη. Στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων, η περιφορά του Επιταφίου, σύμφωνα με παμπάλαιο τοπικό έθιμο, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση. Με το πρώτο χτύπημα της καμπάνας, ο Δεσπότης αφήνει ελεύθερα άσπρα περιστέρια ενώ από το καμπαναριό πετάνε στο δρόμο πήλινα δοχεία, όπως και όλοι οι κάτοικοι του νησιού από τα παράθυρά τους.

Στη Λευκάδα, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται στον κεντρικό δρόμο της πόλης, με κατάληξη την παραδοσιακή, ενετική, κεντρική πλατεία, η περιφορά των Επιταφίων των ενοριών, συνοδεία Φιλαρμονικής.

Κρήτη

Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή. Το μεσημέρι, μετά την Αποκαθήλωση του Κυρίου, νεαρά κορίτσια στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια (βιολέτες, τριαντάφυλλα και μενεξέδες) και φτιάχνουν στεφάνια ή γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας.

https://www.eleftherostypos.gr

Η περιφορά του Επιτάφιου στο Τολό του Δήμου Ναυπλιέων το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, έγινε με ιδιαίτερη κατάνυξη.

Κατά τη διάρκεια της περιφοράς του, μεταφέρθηκε μέσα στη θάλασσα, ενώ τα βεγγαλικά έδιναν ένα ξεχωριστό τόνο φωτίζοντας τον Επιτάφιο στο διάβα του.

Το έθιμο του Επιταφίου στην θάλασσα αναβιώνει τα τελευταία χρόνια και κρατάει από τότε που οι Κρήτες αποίκησαν την περιοχή φέρνοντας μαζί τους και το έθιμο αυτό, αποδίδοντας έτσι τιμές στην θάλασσα και ευλογώντας το υγρό στοιχείο που θρέφει ακόμα τους απογόνους των Κρητών, τους σημερινούς Τολιανούς.

Εντυπωσιακή ήταν η συμμετοχή του κόσμου και των επισκεπτών της περιοχής καθώς μια τεράστια πομπή συνόδευσε την περιφορά του Επιτάφιου.

Δείτε το βίντεο:

ΑΡΓΟΛΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Αναβίωσε και φέτος το έθιμο των χαλκουνιών στο Αγρίνιο μετά την σύναξη των επιταφίων στην πλατεία Δημοκρατίας.

Το ξεχωριστό αυτό έθιμο διεξήχθη με μεγάλη επιτυχία, και όπως κάθε χρόνο εντυπωσίασε μικρούς και μεγάλους που από νωρίς είχαν συγκεντρωθεί για να απολαύσουν το φαντασμαγορικό αυτό θέαμα.

Η νύχτα έγινε κυριολεκτικά μέρα με τους χαλκουνάδες να κλέβουν την παράσταση ανάβοντας  πέντε ή και περισσότερα χαλκούνια ταυτόχρονα.

Η ιστορία του εθίμου χάνεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όταν οι Αγρινιώτες τα άναβαν κατά την περιφορά του Επιταφίου για να απομακρύνουν τους αλλόθρησκους. Συνέχισαν όμως να τα κατασκευάζουν και μετά την απελευθέρωση της χώρας στα πλαίσια ενός εθίμου και δημιουργώντας τις «ομάδες» του χαλκουνοπόλεμου.

Τα χαλκούνια είναι αυτοσχέδιες εκρηκτικές κατασκευές που αποτελούνται από ένα μεγάλο κύλινδρο γεμάτο με ένα μείγμα μπαρουτιού και ένα φυτίλι στο άκρο. Αναζητείται ο καλός «χαρτός», το κατάλληλο μίγμα μπαρουτιού που δοκιμάζεται, για να είναι ασφαλές.

Ένα έθιμο που θυμίζει με τον τρόπο του, τους «μπουρλοτιέρηδες» του 1821 και που συντηρεί με την δική του ομορφιά την παράδοση της συμμετοχής στον Αγώνα της Απελευθέρωσης της περιοχής του Αγρινίου.

Δείτε το βίντεο:

ΠΗΓΗ ΒΙΝΤΕΟ: cityvoice-enikos.gr