Σε Πάρο, Μύκονο και Κάλυμνο σχεδιάζονται αφαλατώσεις, σε Δυτική Ελλάδα, Λέσβο και Κέρκυρα υποδομές ύδρευσης, ενώ προωθείται ο εκσυγχρονισμός υποδομών σε μεγάλες και μικρότερες πόλεις με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ειδυλλιακή Ελλάδα, δίχως νερό. Το φάσμα της λειψυδρίας γίνεται χρόνο με τον χρόνο και πιο απειλητικό στις πιο άνυδρες περιοχές της χώρας _ με επίκεντρο τα τουριστικά νησιά στα οποία ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται τους θερινούς μήνες. Οι ώρες που οι βρύσες  μένουν στεγνές αυξάνονται.  Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, ελέω κλιματικής κρίσης, με περιορισμένες τις ποτιστικές ωφέλιμες βροχές και άφθονες τις ραγδαίες καταστροφικές βροχοπτώσεις, το πρόβλημα έχει ενταθεί.

Τα έργα υποδομής δεν επαρκούν και τα προβλήματα παραμένουν και επιδεινώνονται.  Γι΄ αυτό στο Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) έχουν προβλεφθεί κονδύλια για συνολικές επενδύσεις 770 εκατ. ευρώ που αφορούν υποδομές παροχής πόσιμου νερού και αποταμίευσης υδάτων, έργα ύδρευσης και αφαλατώσεις, με στόχο τη βιώσιμη χρήση των πόρων, την αντοχή στο κλίμα και την προστασία του περιβάλλοντος. Ειδικότερα,  σύμφωνα με τα λεπτομερή παραρτήματα που συνοδεύουν το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και παρουσιάζει σήμερα ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος», οι επενδύσεις χωρίζονται σε δύο μεγάλα «πακέτα».

Το πρώτο «πακέτο» των 325 εκατ. ευρώ

Το πρώτο, συνολικού προϋπολογισμού 325 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 200 εκατομμύρια ευρώ (248 εκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) θα δοθούν από το RRF ως επιχορήγηση, περιλαμβάνει τέσσερα επιμέρους έργα, τα οποία θα ξεκινήσουν το 2022 και αναμένεται να ολοκληρωθούν έως το 2025. Οι κύριες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν αφορούν αφενός την έλλειψη επάρκειας υδάτων, προβλήματα ποιότητας  του πόσιμου νερού και  κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία καθώς τα παλαιά δίκτυα ύδρευσης είναι κατασκευασμένα από σωλήνες αμιάντου-τσιμέντου.  Αφετέρου, η παλαιότητα των υποδομών και η έλλειψη «έξυπνων» συστημάτων ανίχνευσης διαρροών  οδηγούν σε μη εξορθολογισμένο κόστος που επηρεάζει και την τιμολόγηση.

Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, σε νησιά ή και σε παράκτιες περιοχές, τα ύδατα των γεωτρήσεων να μην επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση και έτσι να μεταφέρεται νερό από πλεονασματικές περιοχές _ μια ιδιαιτέρως κοστοβόρα πρακτική η οποία οδηγεί και σε αυξημένες εκπομπές ρύπων που σχετίζονται με τη μεταφορά.  Επιπλέον, σε ορισμένες περιοχές το νερό γεώτρησης αντλείται από γεωλογικούς σχηματισμούς εμπλουτισμένους με επικίνδυνες ουσίες και βαρέα μέταλλα επικίνδυνα για τη Δημόσια Υγεία.  Στόχος  των έργων είναι το δίκτυο που θα κατασκευαστεί να έχει μέσο Δείκτη Διαρροής μικρότερο ή ίσο με 1,5 και στις υποδομές που θα ανακαινιστούν οι διαρροές να μειωθούν πάνω από 20%. Μάλιστα, ο σχετικός στόχος θα συμπεριληφθεί ως κριτήριο επιλεξιμότητας στις σχετικές διαδικασίες υποβολής προσφορών.

Επτά υποδομές ύδρευσης: Με 30 εκατ. ευρώ θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες παρεμβάσεις: αντικατάσταση παλαιών αγωγών και δικτύων, εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση σταθμών άντλησης, εξωτερικά υδραγωγεία και/ή αναβάθμιση – εκσυγχρονισμός διυλιστηρίων κυρίως σε μεγάλα κέντρα κατοικιών και πόλεις, αλλά και σε άλλες κρίσιμες περιοχές (Κιλκίς, Κομοτηνή, Ζίτσα, Σέρρες, Ρέθυμνο, Ωραιόκαστρο κ.λπ.. Επίσης, θα γίνει αναβάθμιση των υφιστάμενων δικτύων πόσιμου νερού, θα κατασκευαστούν εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού και σταθμοί άντληση κλπ.

Τρεις Αφαλατώσεις: Κονδύλι έχει προβλεφθεί για εγκαταστάσεις αφαλάτωσης σε  Πάρο, Μύκονο και Κάλυμνο,  λόγω  των μεγάλων αναγκών ύδρευσης των νησιών κατά τη θερινή περίοδο. Οι μονάδες θα υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) και θα ακολουθηθούν ανταγωνιστικές  διαδικασίες. Σε κάθε περίπτωση, η  υλοποίηση των έργων προϋποθέτει μια σειρά από αδειοδοτήσεις, αλλά και διευθετήσεις σε ζητήματα που αφορούν χρήσεις γης καθώς για τις μονάδες αφαλάτωσης θα απαιτηθούν και παραχωρήσεις παραλιακής ζώνης, ακτογραμμής και βυθού.

Εντοπισμός διαρροών: Με τηλεμετρία θα εντοπίζονται διαρροές στο δίκτυο και στις υποδομές. Η δράση αφορά όλη τη χώρα και μεταξύ άλλων τα έργα περιλαμβάνουν  εγκατάσταση συστημάτων αυτόματης διαχείρισης και ελέγχου στα δίκτυα ύδρευσης   και  αποχέτευσης, αλλά και εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων αυτόματης ανίχνευσης διαρροών και προληπτικής συντήρησης.

Δράσεις εξοικονόμησης: Έχουν σχεδιαστεί έργα που θα επηρεάσουν τουλάχιστον 45 000 νοικοκυριά και 10 000 επιχειρήσεις. Προβλέπονται παρεμβάσεις με ειδικά κίνητρα και μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για δράσεις εξοικονόμησης νερού πέρα από τις ενέργειες ελέγχου των διαρροών των δικτύων ύδρευσης.  Ο φορέας υλοποίησης θα είναι η Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του  Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα διαχειρίζεται τις αιτήσεις των προγραμμάτων και τον δανεισμό από ελληνικά, ευρωπαϊκά ή   διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα  που θα συγχρηματοδοτούν.  Οι παρεμβάσεις θα υλοποιούνται ως δημόσια έργα, με εξαίρεση τα έργα αφαλάτωσης που θα υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ  με συμμετοχή 30% του RRF καθώς και  τα έργα εξοικονόμησης νερού που θα υλοποιηθούν με ποσοστό επιδότησης.

Το 2ο πακέτο 445 εκατ. ευρώ

Για την ύδρευση περιοχών της Δυτικής Ελλάδας, της Λέσβου και της Κέρκυρας ο προϋπολογισμός της επένδυσης που έχει περιληφθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι 445 εκατομμύρια ευρώ (με ΦΠΑ). Τα έργα αναμένεται να ξεκινήσουν έως το τέλος του έτους ώστε να ολοκληρωθούν έως τα τέλη του  2025.

Ειδικότερα, προβλέπονται έργα ύδρευσης για την Πρέβεζα, την Άρτα και τη Λευκάδα, προϋπολογισμού 115 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) που θα τροφοδοτήσουν περιοχές των δήμων Αρταίων, Νικολάου Σκουφά, Ζηρού, Πρέβεζας και  Άκτιου – Βόνιτσας. Το έργο θα αντιμετωπίσει την ετήσια αδυναμία κάλυψης των αναγκών ύδρευσης – ιδιαίτερα έντονων κατά τη θερινή περίοδο – σοβαρά προβλήματα διαρροών στο δίκτυο και τις μεγάλες  διαφορές στην κατανομή του διαθέσιμου νερού στην ευρύτερη περιοχή των οικισμών.

Στο νησί της Λέσβου, η κατασκευή του φράγματος Τσικνιά εκτιμάται ότι  θα καλύψει τις αυξημένες ανάγκες ύδρευσης (λόγω και του μεταναστευτικού «κύματος» που δέχεται το νησί)  μιας μεγάλης περιοχής του νησιού (συμπεριλαμβανομένης της πόλης της Μυτιλήνης), καθώς και τις αρδευτικές ανάγκες της πεδιάδας Καλλονής και της Αγίας Παρασκευής.   Τα έργα στη Λέσβο, προϋπολογισμού 115 εκατ. ευρώ, θα συμβάλουν και στην κάλυψη των μελλοντικών αναγκών ύδρευσης των οικισμών της Μυτιλήνης, της Καλλονής, του Εβεργέτουλα, της Γέρας, της Λουτρόπολης, της Αγίας Παρασκευής, του Μανταμάδου, του Πολυχνίτου, της Πέτρας, της Μήθυμνας, της Βρίσας.  Τα έργα διύλισης για το νερό του φράγματος Τσικνιά θα χρηματοδοτηθούν από το RRF.

Στην Κέρκυρα, σκοπός της επένδυσης των 160 εκατ. ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) είναι η αντιμετώπιση των έντονων προβλημάτων ύδρευσης του νησιού, τόσο ως προς την ποσότητα όσο και ως προς την ποιότητα της παροχής νερού, καθώς και η αντιμετώπιση του προβλήματος της υφαλμύρωσης των υπόγειων υδάτων που προκαλείται κυρίως από την άντληση υδάτων από πηγάδια που πλέον έχουν φτάσει να «τραβούν» θαλασσινό νερό. Ήδη έχουν δαπανηθεί σημαντικοί πόροι για την ωρίμανσή των έργων στην Κέρκυρα και γι΄ αυτό η ολοκλήρωσή τους αποτελεί προτεραιότητα.

Επίσης, στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, προτείνεται η σύσταση μιας νέας αρχής που θα προωθεί τη βιώσιμη χρήση των πόρων, την αντοχή στις κλιματικές αλλαγές και την προστασία του περιβάλλοντος. Η μεταρρύθμιση αφορά στη  δημιουργία ενός ενιαίου φορέα, δηλαδή μιας Εθνικής Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων, η οποία θα είναι υπεύθυνη για την ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Πηγή ΟΤ

Η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ενέκρινε την διαδικασία δημοπράτησης του έργου

Τέλος στην αγωνία των κατοίκων του νησιού Μαράθι και των επισκεπτών του για την επάρκεια νερού, δίνει η μονάδα αφαλάτωσης, ο διαγωνισμός για την προμήθεια της οποίας, εγκρίθηκε από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Ειδικότερα, η ΕΥΔ ενέκρινε τα σχέδια των τευχών διακήρυξης και της διαδικασίας με την οποία θα προκηρυχθεί το έργο «Προμήθεια Αφαλάτωσης στη νήσο Μαράθι», το οποίο αποτελεί υποέργο της Πράξης «Μονάδα Αφαλάτωσης στη Νήσο Μαράθι Δήμου Πάτμου», συνολικού προϋπολογισμού 220.000,00 €.

Το έργο αφορά στη δημιουργία μονάδας αφαλάτωσης, στη διενέργεια υδροληψίας μέσω γεώτρησης για την απομόνωση του θαλασσινού νερού και στη δημιουργία δικτύου μεταφοράς του νερού από γεώτρηση στη μονάδα αφαλάτωσης και από εκεί, στην ήδη υπάρχουσα κεντρική δεξαμενή του νησιού. Η μονάδα αφαλάτωσης, που θα ηλεκτροδοτείται με αυτόνομο φωτοβολταϊκό σταθμό, θα δίνει 12μ3 πόσιμο νερό ημερησίως.

Με απόφαση του Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, Γιώργου Χατζημάρκου, έχει ενταχθεί στον Άξονα Προτεραιότητας «Ενίσχυση της Περιφερειακής Συνοχής» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Νότιο Αιγαίο 2014 – 2020 και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο υλοποίησης του ΕΣΠΑ 2014 – 2020.

Για την προμήθεια της μονάδας αφαλάτωσης έχει υπογραφεί Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Δήμου Πάτμου, βάσει της οποίας η Περιφέρεια ανέλαβε την ωρίμανση του έργου (σύνταξη μελετών, λήψη των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων), την διενέργεια των διαδικασιών ανάθεσης και επιλογής αναδόχου, την διαχείριση και παρακολούθηση υλοποίησης, την παραλαβή και παράδοσή του σε πλήρη λειτουργία στον Δήμο Πάτμου, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την λειτουργία του μετά την ολοκλήρωσή του.