Σαράντα μέρες συμπληρώνονται την Τετάρτη 17 Ιουλίου από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο Χρίστος Δεπασκουάλ βυθίζοντας στο πένθος την οικογένειά του και σε βαθειά θλίψη όλη την Κω.

Το 40ήμερο μνημόσυνο θα τελεστεί την Τετάρτη το πρωί στον Ιερό Ναό Αναλήψεως στο Ζηπάρι.

Η Κυριακή μας υπενθυμίζει ένα γεγονός πολύ διδακτικό που δίνει θάρρος, κουράγιο, ελπίδα σε όσους δεν γνώρισαν τον Χριστό, σε όσους κουράζονται από τις πτώσεις, σε όσους αναζητούν την αλήθεια του προσώπου στη ζωή τους, σε όσους αναζητούν τον γλυκύτατο Νυμφίο. Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα (Λουκ. 19, 1 - 10) ο Χριστός καλεί τον Ζακχαίο. Είναι συνταρακτικός ο τρόπος με τον οποίο απευθύνεται στον Ζακχαίο: «Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα, διότι πρέπει να μείνω στο σπίτι σου σήμερα» (Λουκ. 19, 5). Ο λόγος του Χριστού διεγείρει τα αισθητήρια του ανθρώπου, προκαλεί το ενδιαφέρον του, αναζωογονεί τις ελπίδες του. Είναι θαυμάσιος ο τρόπος που ενεργεί ο Χριστός. Ο τρόπος είναι εκείνος που ελκύει τον άλλον. Ο τρόπος του είναι, ο τρόπος του συνεῖναι, ο τρόπος της ύπαρξης στον άλλον.
Αλλά ας δούμε ποιος ήταν ο Ζακχαίος και γιατί έδωσε τόση μεγάλη σημασία ο Χριστός στον ίδιο. Ο Ζακχαίος ήταν ένας αρχιτελώνης, ένας άδικος, ένας άνθρωπος που είχε πλουτίσει εις βάρος των άλλων. Φορολογούσε ανελέητα, αδικούσε ανθρώπους και ήταν αντιπαθής στην κοινωνία. Αλήθεια, ποιος θα έκανε παρέα με έναν τέτοιο άνθρωπο; Οι άνθρωποι κρίνουμε από αυτό που βλέπουμε. Δεν βλέπουμε στο βάθος. Έχει βάθος ο άνθρωπος, αμέτρητο υπαρξιακό βάθος. Τα ασυνείδητα κίνητρα του έρχεται να τα ερευνήσει η ψυχολογία του βάθους και να μας πει πως ο άνθρωπος εκπλήσσει και εκπλήσσεται. Ο Ζακχαίος είχε βάθος. Η θέληση του να τρέξει να δει τον Χριστό, προφανώς, κάτι δηλώνει. Περιέργεια; Πόθο; Όπως και να έχει, κάτι είχε αυτός ο τσαλακωμένος και αντιπαθής στους ανθρώπους. Κάτι που ο καρδιογνώστης Χριστός είδε. Γνώριζε ο Χριστός το βάθος αυτό.
Ο Χριστός σαφώς και είχε επίγνωση του προσώπου αυτού. Παρόλα αυτά, όταν βάδιζε, βλέποντας τον ανεβασμένο πάνω στη μουριά, τον καλεί να συναντηθούν. Αν το έβλεπε αυτό ένας ηθικιστής, ένας χριστιανός που ζει με τύπους, ένας ακόμη δήθεν εκκλησιαστικός, τί θα έλεγε; Ε, πού πας; Τί δουλειά έχεις εσύ μ’ αυτόν τον κλέφτη, εκμεταλλευτή; Αυτό, πράγματι, θα ήταν βαρύ πλήγμα για την ηθικιστική σκέψη. Απεναντίας, για την σκέψη του ορθόδοξου ανθρωπισμού σημαίνει την πλήρη εξαθλίωση κάθε καθεστηκυίας αντίληψης, την αποδυνάμωση του δεδομένου και το ασυγχώρητο του ναρκισσισμού. Στην ηθική της δυτικής νοοτροπίας, όλα είναι καλά ζυγισμένα και μετρημένα. Σκεφτείτε πως για την προτεσταντική ηθική πρέπει να πάθεις αυτό που σου αξίζει και πως πληρώνεις χωρίς ίχνος οικονομίας, φιλανθρωπίας για ό,τι έπραξες. Στον αντίποδα, το τροπάριο της Κασσιανής: «Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας. Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων… Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου; Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος». Ένα τροπάρια γεμάτο από μετάνοια, συγχώρηση, έλεος.
Δεν υπάρχει για τον Χριστό κανένας άθλιος. Δεν εξορίζει ο Χριστός τον άνθρωπο. Συμβαίνει, όμως, το αντίθετο. Δεν σκέπτεται με εμπάθεια ο Χριστός. Αυτά είναι των ανθρώπων. Ο Χριστός σκέπτεται και ενεργεί με αγάπη, συμπόνοια, κατανόηση, φιλανθρωπία. Ελεεί τον άνθρωπο και δεν τον καταδικάζει. Δεν είναι άδικος. Πάντοτε εργάζεται με δικαιοσύνη. Δίνει αμέτρητες ευκαιρίες στον άνθρωπο να δει αλλιώς τα πράγματα. Δεν επεμβαίνει στην ελευθερία του. Δεν λέει, Ζακχαίε, έλα να σωθείς, αρκετά καθυστέρησες. Ενεργεί καταπληκτικά ο Χριστός. Είναι άπαιχτος! Δεν Τον πιάνει κανείς. Και χτυπάει. Ναι, χτυπάει την υποκρισία, τον ηθικισμό, τον ευσεβισμό που πλήττει μέρος εκκλησιαστικών ανθρώπων, οι οποίοι νομίζουν πως ο παράδεισος είναι ατομικό γεγονός, αγνοώντας πως η λειτουργία, ένας όρος που κατά κόρον χρησιμοποιείται στη ζωή της Εκκλησίας, είναι ένας όρος συναντίληψης, συνύπαρξης, μετοχής.
Ο τρόπος του Χριστού είναι ο τρόπος του ευσυνείδητου χριστιανού. Ο Χριστός, λοιπόν, ενώ γνωρίζει ποιος είναι ο Ζακχαίος, δεν φοβάται το πλήθος που παρευρίσκεται, αλλά τον φωνάζει, τον καλεί σε προσωπική συνάντηση. Βλέπει πως ο Ζακχαίος έχει όμορφα στοιχεία μέσα του και πως αυτά τα ψυχικά χαρίσματα που κοσμούν την εσωτερικότητα του προσώπου, αναζητούν την αφορμή τους. Να, η αφορμή∙ ο Χριστός. Το πρόσωπο του Χριστού είναι που τραβάει τον άνθρωπο σε άλλες διαθέσεις. Ο Χριστός, δίνει, λοιπόν, στον Ζακχαίο την αφορμή, δίνει τη δυνατότητα, την οποία δεν του έδωσαν άλλοι άνθρωποι, οι οποίοι τον στηλίτευαν, τον κατέκριναν, χωρίς να υποψιαστούν πως αυτό το πρόσωπο μπορεί να κάνει την έκπληξη. Ο Ζακχαίος νιώθει πως κάποιος του δίνει σημασία και δεν τον κατηγορεί, αγνοεί. Έτσι, κατεβαίνει από το δέντρο και πηγαίνει με τον Χριστό στο σπίτι του. Εξέπληξε ο Χριστός με τη στάση Του. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις. Έπαθαν την πλάκα τους οι άλλοι. Παραπονέθηκαν και στοχοποίησαν το πρόσωπο του Χριστού.
Χάρηκε ο Ζακχαίος. Του δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσει τον Χριστό. Ένιωσε έλξη από το θείο πρόσωπο. Ένιωσε ερωτικότητα και γι’ αυτό τα παράτησε όλα και λέει, εδώ είμαστε! Μοίρασε το μισό της περιουσίας του, αποκατέστησε τις αδικίες και με το παραπάνω. Η γνωριμία με τον Χριστό οδήγησε στη μετάνοια του. Η γνωριμία με το πρόσωπο του Χριστού διευκόλυνε την αυτογνωσία του. Και κατάφερε να τσακίσει την εύκολη κρίση των ανθρώπων. Γνώρισε τον Χριστό και μετανόησε. Ελεύθερα, απρόοπτα. Η γνωριμία με το πρόσωπο του Χριστού είναι η αρχή μιας εσωτερικής διεργασίας με τον εαυτό, η οποία έχει τον καταπληκτικό τρόπο να τοποθετεί τον εαυτό σε θέση ευθύνης, κοινωνίας με τους άλλους και με τον Θεό. Αν δεν γνωρίσεις τον Χριστό, γιατί να έρθεις στην Εκκλησία; Αν δεν γνωρίσεις τον Χριστό γιατί να αγωνιστείς να μεταμορφώσεις τα πάθη; Αν δεν γνωρίσεις τον Χριστό γιατί να αγωνιστείς να διώχνεις τους λογισμούς; Αν δεν γνωρίσεις τον Χριστό γιατί να νηστέψεις; Αν δεν γνωρίσεις τον Χριστό γιατί να εκκλησιαστείς; Θεωρώ μέγιστη υποκρισία την οποιαδήποτε εκδήλωση θρησκευτικότητας, όταν αυτή υπακούσει σε «πρέπει», τύπους και κανόνες.
Δεν υπάρχουν καταδικασμένοι για τον Χριστό. Ο Χριστός εργάζεται πάντοτε για τη σωτηρία των ανθρώπων, δίνοντας τους όμορφες αφορμές με αγάπη και διάκριση. Πάντοτε, όμως. Μην πει κανείς πως δεν τον επισκέπτεται ο Θεός. Απλά, εκεί, αγνοεί τον τρόπο με τον οποίο τον επισκέπτεται. Όλους τους επισκέπτεται, όλους τους αγαπάει, όλους τους ελεεί. Δεν υπάρχουν δεδομένοι για τον Χριστό, καταδικασμένοι τελώνες, βρωμερές πόρνες, απόβλητοι ομοφυλόφιλοι. Ο τρόπος της παρουσίας του Χριστού στη ζωή των ανθρώπων, όπως και ο τρόπος που εργάζεται για τη σωτηρία τους, δεν είναι δικό μας θέμα. Ας αφήσουμε, επιτέλους, τον Χριστό να εργαστεί ήσυχα.
διάκονος Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
π. Ηρακλής Αθ. Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)