Την ώρα που οι μεταναστευτικές ροές λαμβάνουν μορφή καταιγίδας και όλοι μετρούν με φρίκη χαμένες ζωές στη Μεσόγειο αναζητώντας λύση σε έναν γόρδιο δεσμό, κάποιοι μετρούν κέρδη παίζοντας αδίστακτα με την απελπισία.

Το σύγχρονο δουλεμπόριο εξελίσσεται σε μια από τις πλέον κερδοφόρες «βιομηχανίες» παγκοσμίως με τον τζίρο στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου να υπολογίζεται στα 12 με 14 δισ. δολάρια τον χρόνο. Μόνο στη Λέσβο αποβιβάστηκαν ήδη φέτος πάνω από 7.000 πρόσφυγες και μετανάστες, ροή που μεταφράζεται σε τουλάχιστον επτά εκατ. ευρώ για τους δουλεμπόρους. Η μεγάλη ζήτηση αποθρασύνει τα κυκλώματα, που επιστρατεύουν πια κάθε μέσο και δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν ακόμη και το Διαδίκτυο όπως και τα δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης -Facebook και Twitter- για να προσεγγίσουν «πελάτες».

Εκεί, όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία που δημοσιεύει το «Εθνος της Κυριακής», γίνεται πλέον συχνά το αλισβερίσι. Οι δουλέμποροι «διαφημίζουν» τις υπηρεσίες τους παίζοντας κρυφτούλι με τις Αρχές, υποσχόμενοι… ασφαλή μεταφορά στα ελληνικά νησιά, προς περίπου 1.000 ευρώ το άτομο, δίνοντας ένα τηλεφωνικό νούμερο και ένα μικρό όνομα. Οι αγγελίες ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα εξαφανίζονται για να εμφανιστούν άλλες…

Για Κω

«Μεταφορά από Μπόντρουμ για Κω. Με φουσκωτό των 20-25 ατόμων, 1.300 ευρώ και διάρκεια ταξιδιού 30 λεπτά. Με γιοτ 10 ατόμων, 2.000 ευρώ και διάρκεια 15 λεπτά. Τα παιδιά μισή τιμή. Για πληροφορίες στο τηλέφωνο…», έλεγε μία τέτοια αγγελία που δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου σε ομάδες του Facebook. Aλλη που δεν διέλαθε της προσοχής των ελληνικών αρχών αναφέρει: «Σκάφος 90 μέτρων, Μερσίνα-Ιταλία χωρίς στάση, αναλαμβάνουμε τη διαμονή πριν την αναχώρηση, τιμή 5.200 δολάρια για ενήλικες, εκπτώσεις για οικογένειες, μισή τιμή για παιδιά 8-13 ετών, παιδιά μικρότερα των 8 ταξιδεύουν δωρεάν»…

Οπως εξηγούν στελέχη του Λιμενικού, τα οργανωμένα κυκλώματα διακίνησης έχουν συνήθως «ανταποκριτές» απ’ άκρου εις άκρον της διαδρομής, δηλαδή από τη χώρα προέλευσης μέχρι τη χώρα προορισμού, που σχεδόν πάντα δεν είναι η Ελλάδα. Στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα, υπάρχουν «ταξιδιωτικά γραφεία» που συνάπτουν συμβόλαια μεταφοράς με νομιμοφανή μανδύα.

Οι… πράκτορες βοηθούν τους μετανάστες να βγουν νόμιμα από τα σύνορα και τους δικτυώνουν με ανταποκριτές σε Ιράκ, Τουρκία κ.α. Σε κάθε χώρα υπάρχει και ένας σύνδεσμος, συνήθως ομοεθνής του μεταφερόμενου, μιλάει τη γλώσσα του, ξέρει την κουλτούρα του και μπορεί να τον «βοηθήσει» να είναι «συνεργάσιμος». Τα «στρατηγεία» αυτά στεγάζονται συχνά σε νόμιμες επιχειρήσεις-βιτρίνες όπως μίνι μάρκετ, internet cafe, καφετέριες, μικρά εστιατόρια και άλλα στέκια. Εκεί συνάπτονται οι συμφωνίες με το σύστημα της «Χαβάλα», έναν συνήθη τρόπο συναλλαγής στις ισλαμικές κοινότητες που βασίζεται στον λόγο της τιμής του καλού μουσουλμάνου και μπορεί να περιλαμβάνει υποθήκευση μελλοντικής εργασίας, εκχώρηση γης κ.ά.

«Δεν είναι τυχαίο πως οι μεγαλοδιακινητές είναι συνήθως μεγάλοι γαιοκτήμονες, δηλαδή άνθρωποι με ισχύ και επιρροή στις μουσουλμανικές κοινωνίες», λένε αξιωματικοί του Λιμενικού. Χαβάλα στα αραβικά σημαίνει εμπιστοσύνη. Μόνο που αυτή η εμπιστοσύνη σημαίνει χρόνιο εγκλωβισμό με μεροκάματα πείνας μέχρι να ξεπληρωθεί το χρέος της διακίνησης που μπορεί να αγγίζει ακόμη και τα 15.000 δολάρια.

Εγγύηση δεν είναι μόνο ο λόγος του μεταφερόμενου αλλά και οι συγγενείς του που μένουν πίσω.

Στη χρυσοφόρα επιχείρηση συμμετέχουν και μεμονωμένοι-περιστασιακοί δουλέμποροι που μπορεί να διαθέτουν κάποιο σκάφος ή να κλέψουν ένα από τις πολλές μαρίνες των τουρκικών παραλίων.

Τοποθετούν έναν μετανάστη χειριστή με αντάλλαγμα τη δωρεάν μεταφορά του. Αν και ο πλέον συνηθισμένος τρόπος διακίνησης είναι με φουσκωτά που έχουν μικρής ιπποδύναμης μηχανές, κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί ψαρόβαρκες, ακόμη και jet ski…

«Είναι αδίστακτοι, δεν τους ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες ζωές», λένε άνδρες του Λιμενικού. Αν και η ταρίφα για ένα τέτοιο ταξίδι κυμαίνεται γύρω στα 1.000 ευρώ, στα ελληνικά χωρικά ύδατα έχουν συλληφθεί γιοτ και ιστιοπλοϊκά που μετέφεραν 15-20 άτομα το καθένα και είχαν προορισμό την Ιταλία, με ταρίφα μέχρι και 10.000 δολάρια το κεφάλι… Ρόλο-κλειδί στην απάνθρωπη αλυσίδα κρατούν μεγάλοι δουλέμποροι της Κωνσταντινούπολης, που έχουν δίκτυο ανθρώπων σε παραλιακές πόλεις, Αλικαρνασσό, Σμύρνη κ.α. Στην Τουρκία, βρίσκονται σήμερα τουλάχιστον 1,5 εκατ. Σύροι πρόσφυγες σε καταυλισμούς, με άλλο ένα εκατομμύρια να υπολογίζεται πως ζουν μη καταγεγραμμένοι στη χώρα.

Ουσάμ Σαμσεντίν
Μας είπαν ότι κοντά στην ακτή θα βουλιάξουν το φουσκωτό
Το ταξίδι του 36χρονου Ουσάμ Σαμσεντίν και της οικογένειάς του ξεκίνησε από τη Δαμασκό πριν από δύο μήνες. Ο ίδιος με τη γυναίκα, τα παιδιά και την πεθερά του, την αδελφή της και άλλους συγγενείς, συνολικά δέκα άτομα, με μικρά παιδιά στην αγκαλιά εγκατέλειψαν τη φλεγόμενη Συρία πουλώντας ό,τι είχαν και δεν είχαν για να καταφύγουν στον Λίβανο. Εκεί βρήκαν τις κρίσιμες πληροφορίες που χρειάζονταν για το μεγάλο ταξίδι της προσφυγιάς από συμπατριώτες τους.

Με την καθοδήγησή τους αναζήτησαν στο Ιντερνετ τους ανθρώπους που θα τους περνούσαν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Μέσω Διαδικτύου, όπως λένε, έκλεισαν ήδη από τον Λίβανο το ραντεβού για τη Μερσίνα και μετά για την Αλικαρνασσό. «Φτιάχνουν ιστοσελίδες με ψεύτικα στοιχεία κι εκεί τους βρίσκεις. Αλλάζουν συνέχεια τηλεφωνικούς αριθμούς για να μην εντοπίζονται». Πλήρωσαν 400 δολάρια το κεφάλι για να περάσουν τα σύνορα της Τουρκίας. Και κάπως έτσι βρέθηκαν να ταξιδεύουν πριν από 16 μέρες για την Κω. Πλήρωσαν, μας λέει ο Ουσάμ, 14.000 ευρώ για 10 άτομα.

«Στην αρχή μας είπαν 10.000 ευρώ αλλά μόλις δεχτήκαμε άρχισαν τα παζάρια. Ελεγαν πως είναι δύσκολη η δουλειά και χρειάζονται παραπάνω λεφτά. Είναι αδίστακτοι, δεν έχουν στην καρδιά τους τίποτα. Δεν σε βάζουν στη βάρκα αν δεν δώσεις τα λεφτά. Οποιος πληρώνει πρώτος αυτός θα μπει μέσα. Περάσαμε με ένα φουσκωτό 37 άτομα και μας είπαν να το βουλιάξουμε μόλις φτάσουμε κοντά στις ελληνικές ακτές. Ο δουλέμπορος δεν μπήκε στη βάρκα μαζί μας. Εβαλε έναν μετανάστη να οδηγεί». Τα χαμηλά κλιμάκια του κυκλώματος, λένε, τους οποίους και γνώρισαν, είναι Σύροι.
«Ξέρουμε όμως πως τα μεγάλα κεφάλια είναι Τούρκοι αλλά εμείς δεν τους βλέπουμε ποτέ. Και η αστυνομία στην Τουρκία κάνει τα στραβά μάτια»…

Αντχάμ Αμπσι
Αν κάνεις φασαρία, σε πετάνε στη θάλασσα
Ο 37χρονος Αντχάμ Αμπσι βρίσκεται μόλις 6 μέρες στην Αθήνα. Εγκατέλειψε την πατρίδα του τη Συρία αφήνοντας πίσω του γυναίκα και δυο μικρά παιδιά. Είχε φυλακιστεί και βασανιστεί. Στα σύνορα Συρίας και Τουρκίας βρήκε τον πρώτο δουλέμπορο και πλήρωσε 500 δολάρια για να περάσει νύχτα. Επόμενος σταθμός η Αντιόχεια. Εκεί βρήκε μέσω Διαδικτύου έναν δουλέμπορο στη Σμύρνη, απ’ όπου πέρασε στη Χίο με μια βάρκα μαζί με άλλα 47 άτομα πληρώνοντας 1.000 ευρώ.
5.000 ευρώ για Γερμανία

«Ο δουλέμπορος μου είπε ”αν θες να συνεχίσεις το ταξίδι σου από την Ελλάδα σε άλλη χώρα, έχω κάποιον που μπορεί να σε βοηθήσει εκεί”», μας λέει, υποστηρίζοντας πως δεν έχει έρθει σε επαφή με κάποιον σύνδεσμο στην Αθήνα επειδή δεν έχει ακόμη τα λεφτά που απαιτούνται και επειδή σκέφτεται να υποβάλει αίτημα για άσυλο.
Ξέρει πως θα χρειαστεί 4.000-5.000 δολάρια αν θέλει να πάει παράνομα στη Σουηδία ή στη Γερμανία. «Οι δουλέμποροι είναι αδίστακτοι. Αν δεν πληρώσεις, αν κάνεις φασαρία, σε πετάνε στη θάλασσα. Είναι μαφία. Από τη δική μας βάρκα ήθελαν να πετάξουν στη θάλασσα μικρά παιδιά και γυναίκες που φώναζαν επειδή φοβούνταν».

Eθνος

Το ολιγομελές προσωπικό στο Λιμεναρχείο Σύμης είχε ξεπεράσει τις 12 ώρες εργασίας την περασμένη Παρασκευή, αλλά δεν μπορούσε να σταματήσει.

Μετά τη διάσωση επιβατών τριών λέμβων σε μία ημέρα, έπρεπε να μεταγάγει 240 παράτυπους μετανάστες και πρόσφυγες στις εγκαταστάσεις τής εξίσου υποστελεχωμένης αστυνομίας του νησιού. «Εχουμε έναν γιατρό, 3.500 μόνιμους κατοίκους και μηδαμινές υποδομές για το πρωτοφανές μεταναστευτικό κύμα που δεχόμαστε» είπε στην «Κ» λιμενικός.

Οπως και σε άλλα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου, έτσι και στη Σύμη οι νεοεισερχόμενοι πρόσφυγες και μετανάστες φιλοξενούνται προσωρινά σε προαύλιους χώρους μέχρι την ταυτοποίησή τους από τις αρχές. Μόλις λάβουν εξάμηνη αναστολή απέλασης (οι πρόσφυγες) ή 30 ημερών (οι μετανάστες), επιβιβάζονται σε πλοία της γραμμής για τον Πειραιά. Την περασμένη Πέμπτη, διασώθηκαν 363 άνθρωποι στο Ανατολικό Αιγαίο σε δέκα περιστατικά. Στη Σύμη, οι λιμενικοί είχαν αντιμετωπίσει, το 2013, έξι περιστατικά, τα οποία πέρυσι σε όλη τη χρονιά αυξήθηκαν στα 60, ενώ μέχρι στιγμής φέτος ξεπερνούν τα 15.

Τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών αναλαμβάνουν υποστελεχωμένες υπηρεσίες. Σε αρκετά νησιά, αν και απαιτούνται τριπλά πληρώματα για να μοιράζονται στις περιπολίες των σκαφών, οι διαθέσιμοι υπάλληλοι συμπληρώνουν μόλις ένα πλήρωμα. «Τα Δωδεκάνησα σε πλήρη σύνθεση χρειάζονται 550 λιμενικούς και σήμερα υπηρετούν στην περιοχή λιγότεροι από 350» λέει ο πρόεδρος της Ενωσης Προσωπικού Λιμενικού Σώματος στα Δωδεκάνησα, Στάθης Σαμαράς.

Οι ελλείψεις στην υποδοχή προσφύγων και μεταναστών στα νησιά δεν είναι νέο φαινόμενο. Η αύξηση των ροών, όμως, τις φέρνει ξανά στο προσκήνιο. Στη Σύμη, όπως λένε στην «Κ» λιμενικοί του νησιού, εμποδίζεται η τουριστική κίνηση εξαιτίας των κατασχεμένων σκαφών διακινητών, που από παλιότερα έτη παραμένουν δεμένα στο λιμάνι ή σε παρακείμενους κόλπους. Συνολικά, φτάνουν τα 55, ανάμεσά τους και θαλαμηγοί αλλά και ιστιοπλοϊκά. «Είναι σε άθλια κατάσταση τα περισσότερα. Είτε μπάζουν νερά είτε δεν έχουν σχοινιά πρόσδεσης ή άγκυρες. Δεν υπάρχουν, όμως, οι υποδομές στο νησί και τα χρήματα για να ανελκυσθούν», αναφέρει λιμενικός.

Πλωτό κέντρο υποδοχής

Το σχέδιο της νέας κυβέρνησης για την υποδοχή μεταναστών, που περιλαμβάνει ναύλωση πλοίου για μεταφορά τους σε μεγάλα αστικά κέντρα από τα νησιά (το είχε παρουσιάσει η «Κ» στις 10/4/2015), δεν είναι καινούργιο. Πρώην στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών αναφέρει στην «Κ» ότι τον Σεπτέμβριο του 2014 είχε γίνει σχετική εισήγηση στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για ναύλωση δύο πλοίων. Το ένα, χωρητικότητας 600 θέσεων, θα παραλάμβανε τους νεοεισερχόμενους πρόσφυγες και μετανάστες από τα νησιά και θα τους μετέφερε στο δεύτερο πλοίο, χωρητικότητας 2.500 θέσεων, που θα ήταν μόνιμα δεμένο σε λιμάνι της Αττικής. Το μεγάλο πλοίο, σύμφωνα με εκείνη την εισήγηση, θα λειτουργούσε ως πλωτό κέντρο πρώτης υποδοχής.

Εκεί θα επιβιβάζονταν κυρίως οι Σύροι πρόσφυγες, θα ταυτοποιούνταν και θα κατέθεταν αιτήσεις ασύλου, εφόσον το επιθυμούσαν. Η διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων υπολογίζεται ότι δεν θα ξεπερνούσε τις 15 ημέρες. Είχε υπολογιστεί ότι απαιτούνταν προσωπικό 130 ατόμων για τη στελέχωσή του, ενώ εξεταζόταν και η απόσπαση δημοτικών αστυνομικών στην Υπηρεσία Ασύλου γι’ αυτόν τον σκοπό.

Η πρόταση για πλωτό κέντρο είχε επιλεχθεί, όπως λέει το πρώην στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών, για να ξεπεραστούν οι αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών «οι οποίες μπορεί να τινάξουν στον αέρα όλο το σύστημα». Ακόμη δεν υπήρχε διαθέσιμο τόσο μεγάλο κτίριο για να φιλοξενήσει προσωρινά, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, τόσο μεγάλο όγκο ανθρώπων. Η εισήγηση εξετάστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση εκ νέου τον περασμένο Δεκέμβριο, όμως δεν υλοποιήθηκε, καθώς ακολούθησαν οι βουλευτικές εκλογές. Προς το παρόν, δεν διευκρινίζεται από τη νέα κυβέρνηση εάν η σκέψη της ναύλωσης πλοίου θα ακολουθήσει το ίδιο πνεύμα και σχεδιασμό.

Καθημερινή