Το σπάσιμο του ροδιού την Πρωτοχρονιά, είναι ένα πανάρχαιο έθιμο του λαού μας, προκειμένου να είναι καλή η νέα χρονιά.

Το εν λόγω έθιμο εντοπίστηκε στην Πελοπόννησο και στη συνέχεια διαδόθηκε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. 

Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία, ντυμένοι όλοι με επίσημα ρούχα, προκειμένου να παρακολουθήσουν τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν το νέο χρόνο, καλό κι ευλογημένο.

Κατά την επιστροφή, ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του ένα λειτουργημένο ρόδι, που στην Μικρά Ασία το φυλούσαν στα εικονίσματα από τις 14 Σεπτέμβρη, δηλαδή τη μέρα του Σταυρού, κάνει το ποδαρικό και σπάει το ρόδι.

Πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι στην κλειστή εξώπορτα και να του ανοίξουν, χωρίς να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του, έτσι ώστε να είναι ο πρώτος που μπαίνει στο σπίτι για να κάνει το ποδαρικό με το ρόδι στο χέρι.

Τα λόγια που πρέπει να πούμε κατά το σπάσιμο του ροδιού

Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί πόδι, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα για να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».

Τα παιδιά κοιτάζουν οι ρώγες να είναι τραγανές και κατακόκκινες, καθώς όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

Άλλη ευχή που συνηθίζεται να λέγεται κατά το σπάσιμο του ροδιού είναι «όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας» .

Οι λέξεις ρόδι και ροδιά, εκτός από την προφανή τους ετυμολογική σχέση με τη νήσο της Ρόδου, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις έννοιες ροή και δύναμη.

Η δύναμη του συγκεκριμένου καρπού είναι χαρακτηριστική στην ελληνική μυθολογία και όχι μόνο, αφού τα ιστορικά δεδομένα που σχετίζονται μ`αυτό τον καρπό είναι ανεξάντλητα.

Στην Αρχαία Ελλάδα πίστευαν πως η δύναμη του ροδιού κρυβόταν στους πολυάριθμους κόκκους του (αφθονία και γονιμότητα), αλλά και στο πορφυρό χρώμα του (χρώμα που φέρνει καλή τύχη).

Άλλωστε, ακόμη και σήμερα, αποτελεί ένα από τα πιο εκφραστικά σύμβολα της ελληνικής λαογραφίας, με έντονη παρουσία σε κάθε μορφή και έκφραση της παραδοσιακής ζωής.

Τα έθιμα που σχετίζονται με το ρόδι, ποικίλλουν από τόπο σε τόπο και διαφέρουν μεταξύ τους, όπως και τα μέρη της Ελλάδας στα οποία το συναντάμε.

Από τα πιο γνωστά είναι η χρήση του στην Παρασκευή των κολλύβων, η συμμετοχή του σε διάφορες φάσεις του γαμήλιου εθιμικού κύκλου και το σπάσιμό του ροδιού την Πρωτοχρονιά ως ένδειξη καλού ποδαρικού για το νέο έτος.

.tilestwra.com

Η ροδιά κατείχε μια ιδιαίτερη θέση στις αντιλήψεις των ανθρώπων, καθώς θεωρείτο ως ένα δέντρο που συμβολίζει τον πλούτο και τη γονιμότητα και ροδιά ταυτίστηκε με τοπρωτοχρονιάτικο έθιμο με το «σπάσιμο του ροδιού» στην είσοδο του σπιτιού.

Πρόκειται για έθιμο που φέρεται να ξεκίνησε από την Πελοπόννησο και να καθιερώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ο νοικοκύρης του σπιτιού σπάει το ρόδι πίσω από την κεντρική είσοδο λέγοντας την ευχή: «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Υπάρχει και άλλη ευχή που είναι η εξής: «Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος».

Ενα πανάρχαιο έθιμο του λαού μας για την γιορτινή μέρα της έλευσης του νέου χρόνου είναι «το σπάσιμο του ροδιού» Το έθιμο αυτό αρχικά εντοπίστηκε στην Πελοπόννησο, αν και μέτα διαδόθηκε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Την Πρωτοχρονιά η οικογένεια έβαζε τα καλά της και πήγαινε στην εκκλησία για να παρακολουθήσει την λειτουργία και να υποδεχτεί τον καινούργιο χρόνο.
Ο νοικοκύρης του σπιτιού είχε μαζί του το ρόδι και γυρνώντας στο σπίτι έπρεπε να χτυπήσει την πόρτα και να του ανοίξουν. Έτσι θα ήταν ο πρώτος που θα έμπαινε στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό (με το δεξί πάντα) σπάζοντας το ρόδι και λέγοντας «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος..». Βέβαια στο σήμερα που όλα έχουν απλουστευθεί ή και μερικές εθιμοτυπικές συνήθειες ξεχαστεί, εκείνο που έχουμε διατηρήσει είναι απλά το σπάσιμο του ροδιού που συνδέεται άμεσα με την δοξασία που το αναγάγει σε σύμβολο καλοτυχίας.

Η δύναμη του ροδιού έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα αφού θεωρούσαν ότι οι κόκκοι του συμβολίζαν την αφθονία, ίσως και λόγω της ποσοτητάς τους, τη γονιμότητας την αιωνιότητα (αν και σχετίζεται με τον θάνατο) αλλά και την καλή τύχη. Στην ελληνική μυθολογία είναι το φρούτο που δένει την Περσεφόνη με το βασίλειο του Κάτω Κοσμου και το έμβλημα των Ελευσίνιων μυστηρίων. Στην αρχαία Αίγυπτο, το χρησιμοποιούσαν ως ταφικό κτέρησμα, ενώ αποτελούσε διακοσμητικό μοτίβο στο ναό του Σολομώντα κι αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη.

Το ρόδι, που εννοιολογικά σημαίνει ροή και δύναμη, ο καρπός της ζωής και της καλοτυχίας, που στον Βουδισμό αποτελεί ένα από τα τρία ευλογημένα φρούτα, είναι από τα πρώτα δέντρα που καλλιεργήθηκαν (το πρώτο ρόδι πρωτοεμφανίστηκε στην Περσία) και είναι γεμάτο οφέλη, αφού είναι πλούσιο σε βιταμινες και παράλληλα χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες κι ο χυμός του χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για θεραπευτικούς σκοπούς.

ΠΗΓΗ vimaorthodoxias

Ένα από τα παλαιότερα γιορτινά έθιμα είναι να σπάμε ένα ρόδι την Πρωτοχρονιά. Ένα έθιμο το οποίο, συναντάτε αρχικά στην Πελοπόννησο, αλλά και στις Σέρρες, και αργότερα διαδίδεται σε όλη την Ελλάδα.

Το ρόδι εννοιολογικά σημαίνει ροή και δύναμη, είναι ο καρπός της ζωής και της καλοτυχίας, ενώ αναζητώντας κανείς τις ρίζες του θα φτάσει μέχρι την αρχαία Ελλάδα, όπου θεωρούσαν ότι οι κόκκοι του συμβολίζαν την αφθονία, ίσως και λόγω της ποσοτητάς τους, τη γονιμότητα, την αιωνιότητα, αλλά και την καλή τύχη.

Η παράδοση θέλει την Πρωτοχρονιά την οικογένεια να βάζει τα καλά της και να πηγαίνει στην Εκκλησία να παρακολουθήσει τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχθεί το νέο έτος.

Ο νοικοκύρης παίρνει μαζί του στην Εκκλησία το ρόδι για να «ευλογηθεί» κι αυτό και όταν όλοι επιστρέφουν σπίτι, εκείνος πρέπει να χτυπήσει την πόρτα για να του ανοίξουν, ώστε να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι τη νέα χρονιά. Τη στιγμή εκείνη σπάει το ρόδι και εύχεται να πλημμυρίσει το σπίτι υγεία, ευτυχία και χαρά, όσες είναι οι είναι και οι ρώγες του ροδιού.