Γράφει ο Γεώργιος Καλαντζής – Χειρουργός Οφθαλμίατρος με εξειδίκευση στις παθήσεις βλεφάρων, δακρυϊκού συστήματος και οφθαλμικού κόγχου / Επ. Καθηγητής Οφθαλμολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Leeds, Μεγάλη Βρετανία

Τι είναι η δακρύρροια και ποιος ο ρόλος των δακρύων;

Συχνά παραπονούμαστε ότι τα μάτια μας δακρύζουν προκαλώντας ερεθισμό, ενόχληση και δυσκολία στην όραση, ιδιαίτερα όταν διαβάζουμε ή οδηγούμε.
Τα δάκρυα χρησιμεύουν στο να ξεπλένουν τον οφθαλμό και καταλήγουν στη μύτη μέσω δύο μικρών πόρων (δακρυϊκά σημεία) στην έσω γωνία του βλεφάρου. Το κάθε σημείο  οδηγεί τελικά στον δακρυϊκό ασκό, ο οποίος διοχετεύει τα δάκρυα μέσω του ρινοδακρυϊκού πόρου στη μύτη. (Εικόνα 1) Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μύτη τρέχει όταν κάποιος κλαίει.

Τι συμβαίνει όταν υπάρχει μια στένωση των δακρυϊκών πόρων;
Κάθε στένωση, ανωμαλία ή απόφραξη των αποχετευτικών πόρων μπορεί να οδηγήσει σε δακρυσμένα μάτια (δακρύρροια). Αυτό μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση βλέννας στο ασκό, η οποία προκαλεί κολλώδη βλέφαρα, δυσκολία στην όραση ή επαναλαμβανόμενες μολύνσεις των οφθαλμών, ή μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση του δακρυϊκού ασκού (δακρυοκυστίτιδα).

Πώς θεραπεύεται η δακρύρροια;

Αρχικά απαιτείται μια εξέταση από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο για να διαπιστωθεί το αίτιο. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων και των κλινικών ευρημάτων καθορίζει την κατάλληλη θεραπεία. Μια μόλυνση ή φλεγμονή του ματιού αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (κολλύρια). Μια στένωση των δακρυϊκών σημείων χρειάζεται μια μικρή επέμβαση μεγέθυνσής τους (δακρυοπλαστική), ενώ μια απόφραξη του δακρυϊκού ασκού απαιτεί μια χειρουργική επέμβαση (ασκορινοστομία),  που δημιουργεί μια παράκαμψη κάτω από το δέρμα στην έσω γωνία του οφθαλμού για να επιτρέψει στα δάκρυα να παροχετευτούν στη μύτη.

Γιατί τα βλέφαρα είναι πεσμένα και βαριά;

Καθώς μεγαλώνουμε, το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και η βαρύτητα τραβά προς τα κάτω τα βλέφαρα, με αποτέλεσμα να κρεμάνε. Μικρές σακούλες λίπους εμφανίζονται κάνοντας τα μάτια να φαίνονται κουρασμένα και πρησμένα. Περίσσεια δέρματος του άνω βλεφάρου μπορεί μερικές φορές να κρέμεται αρκετά χαμηλά ώστε να παρεμβαίνει στην όρασή και να προκαλεί βάρος, κούραση, ενώ κάνει να δείχνουμε μεγαλύτεροι. Αυτό ονομάζεταιβλεφαρόπτωση. Άλλες αιτίες παρόμοιων συμπτωμάτων είναι μια νευρολογική νόσος (πάρεση ή οφθαλμοπληγία) ή μια μυϊκή νόσος (μυασθένεια Gravis).

Πώς αντιμετωπίζεται η βλεφαρόπτωση;

Η διαπίστωση του αιτίου χρειάζεται μια εξέταση από οφθαλμίατρο που εξειδικεύεται στις παθήσεις βλεφάρων. Εάν η βλεφαρόπτωση προκαλεί σημαντική κόπωση, αίσθημα βάρους, ασυμμετρία ή αρχίζει να επηρεάζει το οπτικό πεδίο συνιστάται χειρουργική αντιμετώπιση με επέμβαση βλεφαροπλαστικής ή αντίστοιχη επέμβαση αποκατάστασης.

Τι είναι η βλεφαροπλαστική;

Η βλεφαροπλαστική είναι μια επέμβαση για την αφαίρεση του χαλαρού δέρματος και του λίπους από τα βλέφαρά και βοηθά στη σύσφιξη των ιστών γύρω από τα μάτια. Μια επιτυχημένη επέμβαση, κάνει το πρόσωπό να φαίνεται νεότερο και πιο φωτεινό, και όταν το άνω βλέφαρό εμποδίζει το οπτικό πεδίο, η όρασή θα βελτιωθεί και θα εξαφανιστεί το αίσθημα βάρους.

Ο κερατόκωνος είναι μια οφθαλμική διαταραχή κατά την οποία το σχήμα του κερατοειδούς χιτώνα σταδιακά λεπταίνει, δημιουργώντας έναν κωνικού τύπου κερατοειδή.

Η εξελισσόμενη λέπτυνση του κερατοειδούς επιδρά στην ποιότητα της όρασης. Τις περισσότερες φορές προσβάλλει και τα δύο μάτια και σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να εντοπιστεί ακόμα και με γυμνό οφθαλμό.

Η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως σε νεαρούς ενήλικες. Στα αρχικά στάδια χαρακτηρίζεται σαν προοδευτικώς εξελισσόμενος ανώμαλος αστιγματισμός που προσωρινά μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά. Στη συνέχεια η πάθηση μπορεί να συνοδεύεται από μέτρια αλλά και σοβαρή απώλεια της όρασης.

Ο κερατόκωνος εμφανίζεται σε 1 στα 2.000 άτομα στο γενικό πληθυσμό.

Παράγοντες κινδύνου

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα νέας έρευνας, οι άνθρωποι με άσθμα, άπνοια ή σύνδρομο Down έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κερατόκωνο.

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν επίσης ότι οι άντρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κερατόκωνου σε σχέση με τις γυναίκες.

Οι ερευνητές εστίασαν σε στοιχεία 16.000 ανθρώπων με κερατόκωνο και ανάλογου αριθμού ανθρώπων με παρόμοια χαρακτηριστικά που δεν είχαν κερατόκωνο.

Έτσι κατέληξαν σε χαρακτηριστικά και παθήσεις που σχετίζονται περισσότερο με τον κερατόκωνο.

Η ηλικία των συμμετεχόντων κυμαινόταν από 30 έως 40 ετών περίπου.

Βλεφαρίτιδα είναι η φλεγμονή των βλεφάρων, μία από τις πιο συχνές διαταραχές της περιοχής των οφθαλμών. Τα κύρια συμπτώματα είναι δυσφορία, ερυθρότητα και δακρύρροια.

Άλλα συμπτώματα: αίσθημα καύσου, κνησμός, ευαισθησία στο φως και αίσθηση ξένου σώματος που γίνεται εντονότερη κατά το ξύπνημα.

Υπάρχουν 3 μορφές βλεφαρίτιδας σταφυλοκοκκική, σμηγματορροϊκή και βλεφαρίτιδα λόγω δυσλειτουργίας των Μεβομιανών αδένων. Και οι τρεις μορφές βλεφαρίτιδας έχουν χρόνιο χαρακτήρα. Ασθενείς με σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα έχουν μέση ηλικία 42 έτη. Οι ασθενείς με σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα και βλεφαρίτιδα λόγω δυσλειτουργίας των Μεβομιανών αδένων, είναι γενικά μεγαλύτερης ηλικίας και έχουν πλούσιο ιστορικό οφθαλμικών συμπτωμάτων.
Στην σταφυλοκοκκική βλεφαρίτιδα υπάρχει κρούστα κατά μήκος των βλεφαρίδων.

Στην σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα υπάρχει λιπαρότητα κατά μήκος των βλεφαρίδων. Οι ασθενείς συχνά πάσχουν απο σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.

Στην δυσλειτουργία των Μεβομιανών αδένων, υπάρχουν εμφανή αιμοφόρα αγγεία στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος. Επιπλέον υπάρχει έμφραξη στον πόρο του Μεβομιανού αδένα, και ανεπαρκής και ημιδιαφανής ελαιώδης έκκριση.

Ασθενείς με δυσλειτουργία των Μεβομιανών αδένων συχνά πασχουν απο  σμηγματορροϊκή δερματίτιδα ή ροδόχρου ακμή.

Θεραπεία

Η βλεφαρίτιδα είναι χρόνια ασθένεια για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία και απαιτεί μακροχρόνια αντιμετώπιση για να τον έλεγχό της. Η θεραπεία αποτελείται από 2 φάσεις (οξεία φάση και φάση συντήρησης). Η οξεία φάση της θεραπείας προϋποθέτει την εντατική θεραπεία για να τεθούν γρήγορα την συμπτώματα υπό έλεγχο. Κατά τη φάση συντήρησης στόχος είναι να συνεχιστεί επ “αόριστον το ελάχιστο ποσό της θεραπείας που είναι αναγκαίο για τη διατήρηση της νόσου σε ύφεση. Θα επικεντρωθεί στις θεραπείες που βοηθούν τον έλεγχο της διαδικασίας βλεφαρίτιδα ίδια.

Θερμά επιθέματα ακολουθούμενα από τριβή των βλεφάρων είναι απο τα πιό κρίσιμα στοιχεία για τον αποτελεσματικό ελέγχο της βλεφαρίτιδας. Αυτοί οι χειρισμοί αφαιρούν τα άχρηστα υλικά που μπορεί να υπάρχουν στα βλέφαρα (τα οποία μπορεί να είναι αποικίες από βακτήρια), μειώνοντας το βακτηριακό φορτίο και σταθεροποιώντας την δακρυική στιβάδα με την απελευθέρωση των ελαιωδών εκκρίσεων από τούς Μεβομιανούς αδένες, μειώνοντας έτσι την εξάτμιση των δακρύων (έτσι τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας μειώνονται).
Τεχνική: Εμποτίζουμε μια καθαρή πετσέτα σε ζεστό νερό (όσο ζεστό μπορούμε να ανεχθούμε) και την τοποθετούμε στα κλειστά βλέφαρα για πέντε έως δέκα λεπτά. Στην οξεία φάση η διαδικασία επαναλαμβάνεται 2 με 4 φορές την ημέρα.

Στην οξεία φάση της βλεφαρίτιδας (που συνοδεύεται απο ερυθρότητα ή πόνο) δεν επιτρέπεται η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων. Αντίθετα η εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων βοηθά όσον αφορά στα συμπτώματα και την πορεία της πάθησης τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα!

Εναλλακτικά μετά την εφαρμογή των θερμών επιθεμάτων είναι σημαντικό να εφαρμόσουμε τριβή (μάλαξη) των βλεφάρων Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό κυρίως σε ασθενείς που έχουν δυσλειτουργία των Μεβομιανών αδένων. Στους ασθενείς που έχουν δυσλειτουργία των Μεβομιανών αδένων οι εκκρίσεις είναι θολερές παχύρευστες και οι εκφοριτικοί πόροι των αδένων είναι σχεδόν κλειστοί. Είναι σαν ένα σωληνάριο οδοντόκρεμας που περιέχει βούτυρο αντί κρέμας. Σε κανονική θερμοκρασία είναι λιγότερο εύκολο να βγάλουμε το βούτυρο από το σωληνάριο. Εαν ομως το ζεστάνουμε, τότε το βούτυρο θα μαλακώσει αρκετά για να βγει από το σωλήνα, αλλά μόνο εφαρμόζοντας κάποια πίεση. Κάτι ανάλογο ισχύει  και με το περιεχόμενο των Μεβομιανών αδένων.
Γι’αυτό μετά από κάθε 1 λεπτό εφαρμογής των θερμών επιθεμάτων πρέπει να εφαρμόσουμε μάλαξη των βλεφάρων ως εξής: Κλείνουμε απαλά τα βλέφαρα και με ένα δάκτυλο του ενός χεριού “τεντώνουμε” την έξω άκρη του άνω βλεφάρου. Με ένα δάκτυλο του άλλου χεριού πιέζουμε το βλέφαρο στο χείλος (κοντά στις βλεφαρίδες) αρχίζοντας απο την εσωτερική άκρη (κοντα στην βάση της μύτης) και το μετακινούμε πιέζοντας προς την εξω άκρη. Επαναλαμβάνουμε την διαδικασία 5-6 φορές. Εναλλακτικά αντί των δακτύλων, η τριβή μπορεί να γίνει με την μαλακή μικρή πετσέτα που χρησιμοποιούμε για την εφαρμογή των θερμών επιθεμάτων. Στην συνέχεια καθαρίζουμε με παιδικό σαμπουάν οπως περιγράφουμε παρακάτω. Τέλος καλό είναι στο τέλος της όλης διαδικασίας να γίνει εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων για 15΄ περίπου με σκοπό την μείωση της υπεραιμίας και της αύξησης της θερμοκρασίας της περιοχής των βλεφάρων.

   
Υγιεινή των βλεφάρων:
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για καθαρίσετε τα βλέφαρα. Ο καθαρισμός πρέπει να στοχεύει στη βάση των βλεφαρίδων στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος.

Baby Shampoo: Το σαμπουάν για μωρά θα πρέπει να αραιωθεί πρώτα ένα προς ένα με νερό σε ένα φλιτζάνι ή στην παλάμη του χεριού. Αυτό αναμειγνύεται με καθαρά χέρια και στη συνέχεια τρίβουμε με μια απαλή οβάλ κίνηση στη βάση των βλεφαρίδων στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος (με κλειστά βλέφαρα) για 1 λεπτό. Ακολούθως ξεπλένουμε το πρόσωπο με άφθονο νερό.
Υπάρχουν διαθέσιμα στο εμπόριο επιθέματα καθαρισμού τα οποία είναι εξίσου αποτελεσματικά αν και πιο δαπανηρή μέθοδος, ενώ  υποτίθεται ότι είναι λιγότερο ενοχλητικό για τα βλέφαρα.

Αντιβιοτική θεραπεία.
Η εφαρμογή οφθαλμικής αλοιφής στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος αμέσως μετά το τρίψιμο του βλεφάρου μπορεί να συμβάλει στην άνεση των ασθενών. Η επιλογή εδώ είναι συνήθως Ερυθρομυκίνη ή Τομπραμυκίνη σε συνδιασμό με στεροειδή. Επιπλέον, συμβάλλουν στην περαιτέρω μείωση του βακτηριακού φορτίου στα βλέφαρα.
Λήψη απο στόματος Τετρακυκλίνης (δοξυκυκλίνη ή μινοκυκλίνη) για περίπου 3 μήνες μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ανθεκτικές δυσλειτουργίες των Μεβομιανών αδένων. Η Τετρακυκλίνη επηρεάζει τις εκκρίσεις των αδένων, αναστέλλει τις βακτηριακές λιπάσες (ένζυμα) και μειώνουν το βλεφαρικό βακτηριακό φορτίο.

Αντιφλεγμονώδης θεραπεία:
Τα Ω-3 λιπαρά οξέα μπορεί να μειώσoυν τη φλεγμονή στα βλέφαρα.

Αντιοξειδωτική θεραπεία:
Η κατανάλωση σταφυλιών μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με βλεφαρίτιδα. Ο σχηματισμός των οξειδωτικών παραγόντων όπως το μονοξείδιο του αζώτου στο ελεύθερο βλεφαρικό χείλος έχει αναφερθεί οτι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην βλεφαρίτιδα  Η ρεσβερατρόλη είναι ένα αντιοξειδωτικό που είναι πολύ αποτελεσματικό ενάντια σε αυτούς τους τύπους νιτρωδών οξειδωτικών. Τα σταφύλια είναι ιδιαίτερα καλές πηγές ρεσβερατρόλης. Η ρεσβερατρόλη βρίσκεται στη φλούδα των σταφυλιών. Η νωπή φλούδα σταφυλιών περιέχει περίπου 50 με 100 μικρογραμμάρια ρεσβερατρόλη ανά γραμμάριο. Το κόκκινο κρασί περιέχει περίπου 1,5 με 3 χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο…

iator.gr