Στο επίκεντρο των διεθνών μέσων ενημέρωσης βρίσκεται το προσφυγικό και η διαχείρισή του από τις ελληνικές αρχές, με τα περισσότερα δημοσιεύματα να κάνουν λόγο για κίνδυνο κατάρρευσης της συμφωνίας με την Τουρκία.

Το περιοδικό Focus μάλιστα εντοπίζει ενδείξεις που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του συνηγορούν στο ότι η Ελλάδα γυρνά την πλάτη της στη συμφωνία, ενώ την ίδια στιγμή ο διευθυντής της δεξαμενής σκέψης «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας», Γκέραρντ Κνάους, εμφανίστηκε εξαιρετικά ανήσυχος ως προς τις επιπτώσεις που θα είχε μία ενδεχόμενη αποτυχία της ευρωπαϊκης στρατηγικής στο προσφυγικό. Σε σχετικό δημοσίευμα της ιστοσελίδας Politico, σημειώνεται ότι οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι μέχρι στιγμής αρνούνται να αποδεχθούν ότι υπάρχει πρόβλημα στην εφαρμογή της συμφωνίας, κάνοντας λόγο για συγκεκριμένα και θετικά αποτελέσματα, τα οποία στην πράξη διαψεύδονται από τις σοβαρές ρωγμές που εμφανίζει η συμφωνία.

Στην απειλή να τιναχτεί στον αέρα η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό αναφέρεται και δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Spiegel, με τίτλο «Η συμφωνία για το προσφυγικό πεθαίνει στα ελληνικά νησιά». Το δημοσίευμα επισημαίνει ότι μία σειρά παραγόντων, από την κατάσταση στην Τουρκία μέχρι την αδυναμία των ελληνικών αρχών, απειλούν να βάλουν ένα τέλος τόσο στην συμφωνία για το προσφυγικό όσο και γενικότερα στην ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου.

Focus: Η Ελλάδα δεν τηρεί τις υποσχέσεις για το προσφυγικό

Για τρεις ενδείξεις που δείχνουν ότι η Ελλάδα «έχει γυρίσει την πλάτη στην προσφυγική πολιτική της καγκελαρίου Μέρκελ και τη συμφωνία Ελλάδας - Τουρκίας στο προσφυγικό», κάνει λόγο το γερμανικό περιοδικό Focus.

Περιγράφοντας τις ενδείξεις αυτές, το περιοδικό αναφέρει:

1. «Όλο και περισσότεροι πρόσφυγες μεταφέρονται από νησιά του Αιγαίου στην ηπειρωτική χώρα. Ακόμα κι αν πρόκειται για ασυνόδευτους ανηλίκους, εγκύους ή πρόσφυγες που κατέθεσαν αίτημα επανένωσης οικογενειών, εντείνεται ο φόβος μήπως η μεταφορά προκαλέσει αύξηση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη μέσω ελληνικών νησιών».

2. «Συχνά οι ελληνικές αρχές χαρακτηρίζουν την Τουρκία ως μη ασφαλή χώρα προέλευσης θέτοντας εμπόδια σε μια επαναπροώθηση προσφύγων. Από την αρχή εφαρμογής της συμφωνίας Ε.Ε. - Τουρκίας μόλις 700 πρόσφυγες έχουν επαναπροωθηθεί στην Τουρκία», σημειώνει το Focus.

3. «Η ελληνική κυβέρνηση επικαλείται ως λόγο για τη μεταφορά προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα την πληρότητα των προσφυγικών καταυλισμών στα νησιά. Σύμφωνα με το Βερολίνο ωστόσο, η μεταφορά αυτή ίσως ερμηνευθεί από πρόσφυγες ως ενθάρρυνση να ξεκινήσουν ένα ταξίδι προς την Ευρώπη» αναφέρει το γερμανικό περιοδικό και υπενθυμίζει ότι «όπως γράφει η εφημερίδα Die Welt η γερμανική κυβέρνηση ζητεί "πρωτίστως αύξηση της χωρητικότητας των καταυλισμών"».

Politico: Η αποτυχία της συμφωνίας θα είχε σοβαρές επιπτώσεις

Εξαιρετικά ανήσυχος, ως προς τις επιπτώσεις που θα είχε μία ενδεχόμενη- κατά τη γνώμη του- αποτυχία της ευρωπαϊκης στρατηγικής στο προσφυγικό, δηλώνει στην ιστοσελίδα Politico ο διευθυντής της δεξαμενής σκέψης «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας», Γκέραρντ Κνάους.

Ο κ. Κνάους υποστηρίζει, σε έκθεση για την υλοποίηση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκιας που δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, ότι «δεν είναι επαρκείς οι μέχρι τώρα προσπάθειες και μία αποτυχία της συμφωνίας θα είχε σοβαρές επιπτώσεις για την Ελλάδα, αλλά και για το σύνολο της Ευρώπης».

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, μέχρι στιγμής οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αρνούνται έστω και να αναγνωρίσουν ότι υφίσταται πρόβλημα, επαινώντας τις τουρκικές προσπάθειες στη φύλαξη των συνόρων και κάνοντας λόγο για συγκεκριμένα και θετικά αποτελέσματα, τα οποία στην πράξη διαψεύδονται από τις σοβαρές ρωγμές που εμφανίζει η συμφωνία, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάρρευσή της, δεδομένου ότι, αντί να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη μεταφορά των μεταναστών που φθάνουν στην Ελλάδα πίσω στην Τουρκία το αποτέλεσμα είναι η συσσώρευση χιλιάδων προσφύγων στα ελληνικά νησιά.

Εν τω μεταξύ, ολοένα και δυσχεραίνει η κατάσταση στα νησιά, αφού οι αιτούντες ασύλου χρειάζεται να περιμένουν μήνες απλά και μόνο για να καταγραφούν, ενώ οι Έλληνες αξιωματούχοι, προκειμένου να εκτονώσουν την ένταση, αναγκάζονται να μεταφέρουν πολλούς από τους μετανάστες στο εσωτερικό της χώρας, σχολιάζει το δημοσίευμα.

Σύμφωνα με τον κ. Κνάους, η Ευρώπη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την υπόσχεση για απελευθέρωση των θεωρήσεων ως μοχλό πίεσης απέναντι στην Τουρκία, ούτως ώστε να κερδίσει παραχωρήσεις.

Εξαιρετικά ανήσυχος, ως προς τις επιπτώσεις που θα είχε μία ενδεχόμενη- κατά τη γνώμη του- αποτυχία της ευρωπαϊκης στρατηγικής στο προσφυγικό, δηλώνει στην ιστοσελίδα Politico ο διευθυντής της δεξαμενής σκέψης 

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, ο αριθμός των προσφύγων που κάνουν το ταξίδι προς την Ελλάδα έχει αρχίσει να αυξάνεται. Τα hot spot στα νησιά είναι γεμάτα, ενώ η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης, σημειώνει το γερμανικό Spiegel σε σχετικό του ρεπορτάζ.

Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, αριθμός των προσφύγων που πέρασαν στην Ελλάδα τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο είναι διπλάσιος από εκείνον του Μαΐου. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται περίπου 15.000 πρόσφυγες στα ελληνικά νησιά, με τις εγκαταστάσεις να επαρκούν για τους μισούς, σημειώνεται.

Το γερμανικό περιοδικό αναφέρεται και αυτό σε δηλώσεις του διευθυντή της δεξαμενής σκέψης «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Σταθερότητας», Γκέραρντ Κνάους.

Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει ένα δίλημμα, αναφέρει ο Κράους, και οι Έλληνες δεν μπορούν να αγνοούν το χάος στα νησιά. Εάν ο Αλέξης Τσίπρας εφαρμόσει την πρόσφατη δέσμευσή του να μετακινήσει μεγάλο αριθμό προσφύγων στην ενδοχώρα θα δώσει ένα μήνυμα στους διακινητές ότι ο οδός του Αιγαίου έχει ανοίξει και πάλι. «Εάν η ΕΕ δεν κάνει κάτι, η συμφωνία για το προσφυγικό θα έχει πεθάνει σε λίγους μήνες», τονίζει.

Μετά τη συμφωνία, η Ελλάδα έχει απελάσει μόλις 643 μετανάστες, μεταξύ αυτών και 53 Σύριους που επέστρεψαν εθελοντικά πίσω στην Τουρκία. Τον Σεπτέμβριο περισσότεροι πρόσφυγες έφταναν στα ελληνικά νησιά κάθε μέρα από όσους έφυγαν από τη χώρα μέσα σε έναν ολόκληρο μήνα, τονίζει το Spiegel.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, ο αριθμός των προσφύγων που κάνουν το ταξίδι προς την Ελλάδα έχει αρχίσει να αυξάνεται, σημειώνει το γερμανικό περιοδικό Spiegel.
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία, ο αριθμός των προσφύγων που κάνουν το ταξίδι προς την Ελλάδα έχει αρχίσει να αυξάνεται, σημειώνει το γερμανικό περιοδικό Spiegel.
Στα νησιά οι ελληνικές αρχές δεν μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση. Στη Λέσβο 9 αξιωματούχοι έχουν επιφορτιστεί με την λήψη αποφάσεων για τις αιτήσεις περίπου 6.000 προσφύγων. Πριν από μερικούς μήνες η ΕΕ ανακοίνωσε ότι θα στείλει εκατοντάδες ειδικούς στην Ελλάδα, σύμφωνα όμως με την ελληνική κυβέρνηση έχουν φτάσει στη χώρα μόλις 36, σημειώνει το γερμανικό περιοδικό.

Σύμφωνα με το Spiegel, η απάντηση για τους αυξανόμενους αριθμούς των προσφυγικών ροών τους τελευταίους μήνες πρέπει να αναζητηθεί στην κατάσταση που επικρατεί στη γείτονα χώρα. Το κυνήγι για τους υποστηρικτές του πραξικοπήματος έχει παραλύσει την κρατική μηχανή της Τουρκίας. Ο Ερντογάν έχει απομακρύνει εκατοντάδες αστυνομικούς και αξιωματικούς του στρατού, ενώ οι μάχες με το PKK και οι επιχειρήσεις στη Συρία μονοπωλούν το ενδιαφέρον. «Στην παρούσα φάση, έχουμε πιο πιεστικές ανησυχίες από την αστυνόμευση των συνόρων μας» ανέφερε τούρκος αξιωματούχος στο Spiegel.

«Οι έλεγχοι που δεν γίνονται, η οικονομική πίεση στους πρόσφυγες στην Τουρκία, η αδυναμία των ελληνικών αρχών και οι γεμάτοι καταυλισμοί αποτελούν όλα παράγοντες που αυξάνουν την πίεση στην συμφωνία για το προσφυγικό. Ο πρόεδρος Ερντογάν επίσης απειλεί να διαλύσει τη συμφωνία για το θέμα της βίζας» τονίζει το Spiegel.

Τέλος, παραθέτει εκτιμήσεις του Κνάους σύμφωνα με τις οποίες εάν αποτύχει η συμφωνία για το προσφυγικό, θα υπάρξει χάος. «Εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες θα φτάσουν στην Ελλάδα και θα επιχειρήσουν να σπάσουν τους φράχτες στον Βορρά. Τα Βαλκάνια θα γίνουν ένα πεδίο μάχης για μετανάστες, διακινητές, συνοριοφύλακες και στρατιώτες. Θα είναι το τέλος της ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου» σημειώνει ο διευθυντής της γνωστής δεξαμενής σκέψης.

Διεθνής Αμνηστία: Σκόπιμα κακές οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στην Ελλάδα

«Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα σχετικά με το προσφυγικό τελείωσε. Γιατί οι πρόσφυγες μένουν ακόμα σε σκηνές και κοντέινερ σε καταυλισμούς που θα αποτελούσαν προσωρινή λύση;" ήταν ο κεντρικός προβληματισμός που έθεσαν, η επικεφαλής του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας Ιβέρνα Μακ Γκούαν και ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της οργάνωσης, Ηρακλής - Σπυρίδων Ακτύπης σε συνάντηση που είχαν την Τρίτη με δημοσιογράφους.

Η κ. Μακ Γκούαν επισκέφτηκε τη Λέσβο και χαρακτήρισε τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων «τρομακτικές». «Είναι απαράδεκτο εν έτει 2016 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πρόσφυγες να κοιμούνται μες στη λάσπη και το φαγητό να μην τρώγεται. Έχουν ξοδευτεί τόσα εκατομμύρια ευρώ, και βελτίωση δεν υπάρχει. Οπότε το θέμα είναι πολιτικό, δεν είναι οικονομικό. Δε θέλουν να βοηθήσουν για να μην ενθαρρύνουν κι άλλους ανθρώπους να περάσουν στην Ευρώπη» επισήμανε η κ. Μακ Γκούαν.

Τις διαπιστώσεις της Διεθνούς Αμνηστίας κατά την επίσκεψη της οργάνωσης στους καταυλισμούς της Αττικής, της Στερεάς και της βόρειας Ελλάδας παρουσίασε ο κ. Ακτύπης. «Οι άνθρωποι μένουν ακόμα σε σκηνές και σε κοντέινερ, (παρότι είχα εξαγγελθεί πως οι συγκεκριμένες δομές θα είχαν προσωρινό χαρακτήρα), το φαγητό είναι ακατάλληλο και ζουν μακριά από βασικές κοινωνικές δομές, όπως υγείας, εκπαίδευσης κλπ.», τόνισε.

Ο εγκλωβισμός των προσφύγων στα νησιά, οι καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτημάτων ασύλου, οι άσχημες συνθήκες στους καταυλισμούς, οι κωλυσιεργία στην μετεγκατάσταση προσφύγων, η απουσία νόμιμων και ασφαλών οδών, η οικοδόμηση της «Ευρώπης –φρούριο», αλλά και η άνιση μεταχείριση ανάλογα με την εθνικότητα των προσφύγων, κινούνται στην ίδια λογική, ώστε «να μην έρθουν άλλοι πρόσφυγες», σύμφωνα με την κα ΜακΓκούαν.

H επικεφαλής του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας επισκέφτηκε τη Λέσβο και χαρακτήρισε τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων «τρομακτικές»
H επικεφαλής του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας επισκέφτηκε τη Λέσβο και χαρακτήρισε τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων «τρομακτικές»
Τα παραπάνω έρχονται σε σύγκρουση με τη Συνθήκη της Γενεύης για το καθεστώς προστασίας των προσφύγων, υπογράμμισαν οι δυο εκπρόσωποι της Διεθνούς Αμνηστίας. Επίσης, έριξαν την ευθύνη, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και την ελληνική κυβέρνηση για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Η μεν ΕΕ ευθύνεται για τις πολιτικές που έχουν ακολουθηθεί, ενώ η κυβέρνηση για την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά και τους καταυλισμούς, εξήγησαν οι εκπρόσωποι της οργάνωσης. Η δε «απαράδεκτη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας», ανοίγει το δρόμο για μεμονωμένες συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και άλλων κρατών, για επιστροφή των προσφύγων σε χώρες μη ασφαλείς, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο το δικαίωμα στο άσυλο, συμπλήρωσαν.

Μουζάλας: Να δημιουργηθεί κίνημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Να δημιουργηθει κίνημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ζήτησε ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας, κατά τις τοποθετήσεις του την Τρίτη, στις συνεδριάσεις τριών πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες. O κ. Μουζάλας, εξήγησε τις ελληνικές θέσεις για το ευρωπαϊκό ζήτημα των προσφύγων και μεταναστών, ενώ προέβαλε τα αιτήματα της ελληνικής κυβέρνησης για τη συνδρομή που αναμένουν από τους εταίρους μας στην ΕΕ.

Νέες προκλήσεις από τον Ταγίπ Ερντογάν που κάνει λόγο για Δυτική Θράκη, Θεσσαλονίκη και Κύπρο.

«Η Τουρκία δεν είναι μόνο η Τουρκία», σύμφωνα με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος με αφορμή την υπόθεση της Μουσούλης είπε πως η Τουρκία «εκτός από τα 79 εκατομμύρια των πολιτών της, φέρει ευθύνη και απέναντι στα εκατοντάδες εκατομμύρια αδέλφια μας στη γεωγραφική περιοχή με την οποία μας συνδέουν ιστορικοί και πολιτισμικοί δεσμοί. Είναι καθήκον, αλλά και δικαίωμα της Τουρκίας να ενδιαφέρεται για το Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, την Κριμαία, το Καραμπάχ, τη Βοσνία και τις άλλες αδελφές περιοχές. Η Τουρκία δεν είναι μόνο η Τουρκία».

Ο Ερντογάν είπε ότι το 1920 η τότε τουρκική Εθνοσυνέλευση έλαβε απόφαση περί του «εθνικού συμβολαίου», το οποίο περιλάμβανε τα σύνορα της Τουρκίας, και τόνισε ότι τα σύνορα  θα έπρεπε να ορισθούν σύμφωνα με την εκφρασμένη μέσω δημοψηφίσματος βούληση των ίδιων των πληθυσμών.

Η απόφαση του 1920 ανέφερε επίσης, σύμφωνα πάντα με τον Ερντογάν, ότι το κριτήριο είναι η συγγένεια από πλευράς θρησκείας και γένους και ότι το νομικό καθεστώς και της Δυτικής Θράκης πρέπει να οριστεί ως αποτέλεσμα ελεύθερου δημοψηφίσματος στην περιοχή.

Στην συνέχεια τόνισε πως «ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν πως τα σύνορα του εθνικού συμβολαίου περιλαμβάνουν επίσης την Κύπρο, το Χαλέπι, τη Μουσούλη, το Αρμπίλ, το Κιρκούκ, το Μπατούμ, τη Θεσσαλονίκη, το Κίρτζαλι, τη Βάρνα και τα νησιά του Αιγαίου».

eleftherostypos.gr

Βρισκόμαστε μπροστά σε ειδύλλιο Ρωσίας-Τουρκίας με δυναμική ανατροπής συμμαχιών; ‘Η σε μια Ρεαλπολιτίκ συγκυριακής συνεργασίας, όπου η κάθε μια πλευρά έχει διαφορετικές προτεραιότητες και άνισα περιθώρια ελιγμών;

Η αντιστροφή του κλίματος στις διμερείς σχέσεις της Μόσχας με την Αγκυρα που κορυφώθηκε με τις συμφωνίες ενεργειακής συνεργασίας που υπέγραψαν τη Δευτέρα 10 Οκτωβρίου στην Κωνσταντινούπολη ο Πούτιν με τον Ερντογάν εντυπωσιάζει, καθώς πριν από περίπου ένα χρόνο είχαμε το θερμό επεισόδιο της κατάρριψης του Σουχόι από την τουρκική αεροπορία στη μεθόριο Τουρκίας-Συρίας που οδήγησε σε τουριστικό μποϊκοτάζ και εμπορικά αντίποινα του Κρεμλίνου στην Τουρκία.

Μόνο μια ματιά στο παρελθόν των τελευταίων δυόμισι αιώνων στις σχέσεις των δύο χωρών μπορεί να μας βοηθήσει να διακρίνουμε τις σταθερές από τις μεταβλητές, τη μακρά συνέχεια από την παρένθεση και την εξαίρεση.

Τα πρώτα βήματα επαναπροσέγγισης Τουρκίας - Ρωσίας είχαν γίνει δύο βδομάδες πριν από το πραξικόπημα με μια συγγνώμη του Ερντογάν για την κατάρριψη του Σουχόι. Η προσέγγιση επιταχύνθηκε δραματικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την άμεση και ξεκάθαρη στήριξη του Κρεμλίνου στον Ερντογάν.Από τότε μέχρι και σήμερα επιβεβαιώθηκε ότι είναι αδύνατη έστω και μια σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων Ουάσιγκτον - Άγκυρας: Η πίεση για έκδοση του Γκιουλέν, οι θεωρίες συνωμοσίας που δείχνουν τις ΗΠΑ ως ενορχηστρωτή όχι μόνον του πραξικοπήματος, αλλά ως σπόνσορα Ανεξαρτήτου Κουρδιστάν, και από την άλλη μεριά η βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να εκδοθεί ο Ιμάμης από την Πενσιλβανία, ούτε να διακοπεί η αμερικανική στήριξη στους Κούρδους της Συρίας, στήνουν το ιδανικό σκηνικό για μια τουλάχιστον επικοινωνιακή φαντασμαγορική προβολή από τους Πούτιν - Ερντογάν μιας αναβαθμισμένης διμερούς σχέσης.

Όμως αν για τον Ερντογάν η προσέγγιση με την Μόσχα είναι σήμερα ο μόνος δυνατός τακτικός ελιγμός για να σπάσει την πρωτοφανή διεθνή και περιφερειακή απομόνωση στην οποία βρέθηκε η Τουρκία από τους μικρομεγαλισμούς του «Στρατηγικού Βάθους», για τον Πούτιν υπάρχουν σαφείς κόκκινες γραμμές, που δεν μπορεί να υπερβεί στην προσέγγισή του με την Αγκυρα:

• Να μην εγκλωβισθεί σε μη αντιστρέψιμη αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και να διαφυλάξει τα κεκτημένα μιας τρίχρονης διμερούς προσέγγισης στη Μέση Ανατολή.
• Να περιφρουρήσει τις καλές σχέσεις Μόσχας - Τεχεράνης. Με το Ιράν και συμμάχους του από το Ιράκ και το Λίβανο η Ρωσία στηρίζει τον Ασαντ στη Συρία, ενώ την ίδια στιγμή η Τουρκία βρίσκεται απέναντι στην Τεχεράνη, τους συμμάχους της, αλλά και τις ΗΠΑ στη Μοσούλη.

Είναι σαφές ότι η σχέση είναι ετεροβαρής, καθώς ο Ερντογάν δεν έχει άλλη πλην της στενής συνεργασίας με τη Μόσχα, επιλογή, για να σπάσει τη διεθνή και περιφερειακή απομόνωση της χώρας του, ενώ για τον Πούτιν τα περιθώρια ελιγμών είναι πολλαπλάσια.
Παρά την επικοινωνιακή φαντασμαγορία της πρόσφατης συνάντησης Πούτιν - Ερντογάν, η διμερής ισορροπία είναι πιο δυσμενής για την Αγκυρα και από την περίοδο 1919-1926 και από την περίοδο 1964-65.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία
Από τα μέσα και μετά του 18ου αιώνα μέχρι και τον τελευταίο Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1876-7 η Ρωσία υπήρξε σταθερά ο αποφασιστικός παράγων της συνεχούς εδαφικής συρρίκνωσης και γεωπολιτικής υποβάθμισης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Πρώτα η Ρωσία τερμάτισε την οθωμανική κυριαρχία στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και τον Καύκασο και στη συνέχεια σταδιακά συνέβαλε στη χειραφέτηση της Ελλάδας μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1829 και τη Συνθήκη της Αδριανουπολης, αναδιπλώθηκε προσωρινά στον Κριμαϊκό Πόλεμο το 1853-6, όταν στο πλευρό του Σουλτάνου προσέτρεξαν η Βρετανία και η Γαλλία και τέλος με τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1876-7 και τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου τερμάτισε την κυριαρχία της Υψηλής Πύλης στην Ευρώπη, με τη δημιουργία Μεγάλης Βουλγαρίας, μια τάξη πραγμάτων που ακυρώθηκε τον επόμενο χρόνο στο συνέδριο του Βερολίνου.
Σε όλη τη διαδρομή των ρωσικών κατακτήσεων από τις ακτές της σημερινής Ουκρανίας και Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα μέχρι και τον Καύκασο, οι Τουρκόφωνοι Μουσουλμάνοι σε μεγάλο ποσοστό κατέφυγαν σε περιοχές της σημερινής Τουρκίας, καθώς ακολούθησαν συγκρούσεις δεκαετιών μεταξύ ρωσικών δυνάμεων και γηγενών κατοίκων.

Την ίδια εποχή σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα η Τσαρική Αυτοκρατορία απλωνόταν και στην Κεντρική Ασία, στη συντριπτική της πλειονότητα τουρκόφωνη και μουσουλμανική.
Αν η Οθωμανική Αυτοκρατορία άντεξε τον ρωσικό επεκτατισμό για ενάμιση περίπου αιώνα, το οφείλει στη Μεγάλη Βρετανία που ήθελε να αποτρέψει την κάθοδο της Ρωσίας στη Μεσόγειο και κυρίως τον έλεγχο των Στενών από μια ανταγωνιστική Μεγάλη Δύναμη

Η επέκταση και ισχυροποίηση της Ρωσίας είναι σε παράλληλη πορεία με τη συρρίκνωση και παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ δίχως υπερβολή οι δύο Αυτοκρατορίες κατέστησαν η μια για την άλλη ενσαρκώσεις του φόβητρου του «προαιώνιου εχθρού».

Στη σκιά του ρωσικού επεκτατισμού οι Σουλτάνοι-Χαλίφηδες, οι πρόγονοι των οποίων είχαν φθάσει στα τείχη της Βιέννης απειλώντας με κατάκτηση την Ευρώπη των Σταυροφόρων, βρήκαν στη Βρετανική Αυτοκρατορία αλλά και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις τη δύναμη αντίστασης της διαρκούς επέκτασης της Τσαρικής Ρωσίας προς Νότον.

Μέτωπο των ηττημένων
Τον Νοέμβριο του 1918 η νεαρή τότε Σοβιετική Ρωσία αλλά και η Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι ταυτόχρονα ηττημένες: Η Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμμαχος της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας στον Πρώτο Παγκόσμο Πόλεμο και η Σοβιετική Ρωσία που υπέγραψε τη Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ με τη Γερμανία τον Φεβρουάριο του 1918 και θεωρήθηκε από τους Συμμάχους ότι άλλαξε στρατόπεδο.

Στη Ρωσία μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος και η ξένη επέμβαση και σε ό,τι απέμεινε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκονται οι δυνάμεις κατοχής των νικητών της Ελλάδας, της Βρετανίας , της Ιταλίας και της Γαλλίας. Τίποτε το περίεργο λοιπόν που ο πρώτος σύμμαχος του Κεμάλ είναι ο Λένιν, με την κυβέρνηση των Μπολσεβίκων να ενισχύει στο μέτρο των δυνατοτήτων της με όπλα και πολεμοφόδια την κυβέρνηση της Αγκύρας.
Η συμμαχία της Μόσχας ήταν πολύτιμη βοήθεια για τον Κεμάλ, με τις δύο χώρες να υπογράφουν Συνθήκη Φιλίας στα τέλη του 1925, την εποχή που η Τουρκία βρισκόταν σε αντιπαράθεση με το υπό βρετανική διοίκηση Ιράκ για την πλούσια σε πετρέλαια περιοχή της Μοσούλης και η Σοβιετική Ένωση είχε εκλάβει το Σύμφωνο του Λοκάρνο μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Βρετανίας ως νέα επέμβαση για ανατροπή του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Επιστροφή στην αφετηρία

Στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η ΕΣΣΔ και προσωπικά ο ίδιος ο Στάλιν αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως de facto σύμμαχο της Γερμανίας, παρά την προσχηματική ουδετερότητα που κράτησε ο διάδοχος του Κεμάλ, Ινονού.

Απαιτούν την επιστροφή των δύο τουρκικών επαρχιών του Καρς και Αρνταχάν που είχε κατακτήσει η Ρωσία στον πόλεμο του 1876-7 και αναγκάσθηκαν να παραχωρήσουν το 1920 οι Μπολσεβίκοι στην Τουρκία και ταυτόχρονα απαιτεί τη δημιουργία στρατιωτικής και ναυτικής βάσης στα Στενά.

Τα παραπάνω διευκολύνουν την πλήρη στροφή Ινονού προς τις ΗΠΑ, την κάλυψη της Τουρκίας από το δόγμα Τρούμαν και τέλος την ταυτόχρονη με την Ελλάδα ένταξή της στο ΝΑΤΟ το 1952.
Ετος-ορόσημο το 1964 για τις σχέσεις της Αγκυρας με τη Μόσχα

Το 1964 δείχνει να ξεκινά πολύ άσχημα για τις διμερείς σχέσεις Τουρκίας - ΕΣΣΔ λόγω του Κυπριακού που βρίσκεται ξανά σε ανάφλεξη μετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1963, τις προσπάθειες ΗΠΑ - Βρετανίας για αποστολή δύναμης του ΝΑΤΟ στη Μεγαλόνησο και τις συνεχείς απειλές του πρωθυπουργού Ινονού για απόβαση της Τουρκίας στην Κύπρο. Με τον Μακάριο να απορρίπτει κάθε νατοϊκή λύση και να ζητά ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ, αλλά και στήριξη από το στρατόπεδο των αδεσμεύτων, η Μόσχα είναι απέναντι στην Αγκυρα και στο πλευρό της Λευκωσίας.
Μέχρι την επιστολή του προέδρου των ΗΠΑ Τζόνσον προς τον Ινονού που απειλεί την Τουρκία σε περίπτωση μονομερούς στρατιωτικής ενέργειας σε βάρος της Κύπρου με καταγγελία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και με μη παροχή συμμαχικής βοήθειας και αλληλεγγύης σε περίπτωση απειλών και ενεργειών της ΕΣΣΔ κατά της Τουρκίας. Οι Κεμαλιστές του Ινονού και η στρατιωτική ηγεσία θυμούνται την δεκαετία του ’20 και προχωρούν σε μεγάλο άνοιγμα που είναι ευπρόσδεκτο από τη Σοβιετική Ενωση, γίνονται ανταλλαγές επισκέψεων των ηγετών των δύο χωρών, ενώ ο επικεφαλής της σοβιετικής διπλωματίας Γκρομίκο σε μια στροφή 180ο τάσσεται υπέρ της Ομοσπονδίας ως της καλύτερης λύσης για το Κυπριακό, ένα δώρο στην Αγκυρα αδιανόητο τότε και για την Ουάσιγκτον και για το Λονδίνο.

Στήριξη από το Κρεμλίνο
Τα πρώτα βήματα επαναπροσέγγισης Τουρκίας - Ρωσίας είχαν γίνει δύο εβδομάδες πριν από το πραξικόπημα με μια συγγνώμη του Ερντογάν για την κατάρριψη του Σουχόι. Η προσέγγιση επιταχύνθηκε δραματικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την άμεση και ξεκάθαρη στήριξη του Κρεμλίνου στον Ερντογάν.

Αναβάθμιση σχέσης
Η πίεση για έκδοση του Γκιουλέν, οι θεωρίες συνωμοσίας που δείχνουν τις ΗΠΑ ως ενορχηστρωτή όχι μόνον του πραξικοπήματος, αλλά ως σπόνσορα Ανεξαρτήτου Κουρδιστάν, και από την άλλη μεριά η βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να εκδοθεί ο Ιμάμης από την Πενσιλβανία, ούτε να διακοπεί η αμερικανική στήριξη στους Κούρδους της Συρίας, στήνουν το ιδανικό σκηνικό για μια τουλάχιστον επικοινωνιακή φαντασμαγορική προβολή από τους Πούτιν - Ερντογάν μιας αναβαθμισμένης διμερούς σχέσης.

imerisia.gr

Να επιβάλει de facto τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο ανατρέποντας σταδιακά το status quo επιδιώκει η Αγκυρα χρησιμοποιώντας κάθε ευκαιρία,

πότε εκμεταλλευόμενη το ανοιχτό σύστημα αναγγελιών της Πολιτικής Αεροπορίας, πότε με επιστολές στον ΟΗΕ με τις οποίες αμφισβητεί την ελληνική και κυπριακή υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τις τελευταίες εβδομάδες έχει υπάρξει μπαράζ αναγγελιών, είτε με δεσμεύσεις περιοχών από την τουρκική πλευρά, είτε με την αμφισβήτηση περιοχών για τις οποίες η Ελλάδα έχει αναγγείλει ασκήσεις ή επιχειρήσεις SAR που τελικά στοχεύουν στο να τεθεί στο τραπέζι όλη η αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι με αφορμή την αρμοδιότητα για έρευνα και διάσωση, που πλέον αποτελεί καθημερινή ρουτίνα στο Αιγαίο λόγω των μεταναστευτικών ροών, η Τουρκία επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την κατάσταση και δηλώνει ότι κάθε περιοχή, ακόμη και μέχρι το μέσο του Αιγαίου, ανήκει στη δική της ευθύνη και αρμοδιότητα σε ό,τι αφορά την έρευνα και διάσωση, επικαλούμενη μάλιστα τον χάρτη που μονομερώς έχει καταθέσει στον ΙΜΟ (International Maritime Organization).

Αυτή αποτελεί την πάγια επιδίωξη της Τουρκίας για αμφισβήτηση αρχικά των κυριαρχικών αρμοδιοτήτων της Ελλάδας στο Αιγαίο, επιχειρησιακή διχοτόμηση και κατόπιν διεκδίκηση συγκυριαρχίας στις θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου.

Η αποδοχή των αξιώσεων της Αγκυρας σε ό,τι αφορά τη ζώνη ευθύνης SAR θα οδηγούσε όμως σε εγκλωβισμό των ελληνικών νησιών σε ζώνη τουρκικής αρμοδιότητας, με ό,τι σημαίνει αυτό για την ασφάλεια των νησιών.

Ο στόχος

Σε ό,τι αφορά το Καστελόριζο, μπορεί η τουρκική αντίδραση να ήρθε μετά την αναγγελία πραγματοποίησης ελληνικής άσκησης SAR, όμως συνέπεσε με την Τριμερή του Καΐρου και ενώ είναι γνωστή η προσπάθεια που καταβάλλει η Αθήνα για την επίτευξη προόδου στο θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο.

Η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει ότι εάν δεν λυθεί τώρα το θέμα της οριοθέτησης με την Αίγυπτο δεν θα λυθεί στο ορατό μέλλον, καθώς μόνο τώρα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι υπάρχει θετική προδιάθεση για τις ελληνικές θέσεις με δεδομένη την εχθρότητα και αντιπαλότητα στο πλαίσιο του μουσουλμανικού κόσμου μεταξύ της Αιγύπτου και της Τουρκίας.

Η Αίγυπτος, που δείχνει όμως να μην είναι έτοιμη για μια τέτοιου μεγέθους αντιπαράθεση με την Τουρκία, τρενάρει τις συζητήσεις και έτσι η Αγκυρα φροντίζει κάθε τόσο να στέλνει το μήνυμα ότι δεν θα αποδεχθεί την οριοθέτηση μεταξύ των δύο χωρών.

Εξάλλου δεν είναι τυχαία τα δημοσιεύματα που εμφανίζονται συχνά στον αιγυπτιακό Τύπο που κατηγορούν την κυβέρνηση Αλ Σίσι ότι «ξεπουλά την αιγυπτιακή ΑΟΖ και τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου προς όφελος πότε των Ελλήνων, πότε των Κυπρίων και άλλοτε υπέρ των Ισραηλινών».

Στις ελληνοαιγυπτιακές συνομιλίες δεν φαίνεται να υπάρχει πρόοδος, καθώς υπάρχουν ακόμη διαφοροποιήσεις σε ό,τι αφορά την επήρεια των νησιών και νησίδων, το εάν θα είναι μερική ή συνολική η οριοθέτηση και άλλα τεχνικά μεν ζητήματα που έχουν όμως κρίσιμη σημασία για το συνολικό εγχείρημα.

Ετσι η Τουρκία με τις ΝΟΤΑΜ Α4456/16 και Α4447/16 αμφισβήτησε το δικαίωμα της Ελλάδας να πραγματοποιεί ασκήσεις και επιχειρήσεις SAR στο Καστελόριζο, υποστηρίζοντας ότι εμπίπτει στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης, και συγχρόνως ήγειρε θέμα αποστρατιωτικοποίησης του ακριτικού νησιού.

«Ειδική περίπτωση»
«Γκριζάροντας» το Καστελόριζο, είτε αυτό αφορά έρευνες στην υφαλοκρηπίδα του είτε την αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών αρμοδιοτήτων στο νησί, η Τουρκία επιδιώκει να το εμφανίσει ως ειδική περίπτωση που δεν δικαιούται πλήρεις θαλάσσιες ζώνες πέραν των χωρικών υδάτων του των 6 ν.μ.

Με αφορμή ελληνικές ασκήσεις στο Αιγαίο, η Τουρκία επανήλθε απαιτώντας (ΝΟΤΑΜ 4475/16) τα ελληνικά νησιά να μη συμπεριλαμβάνονται στον σχεδιασμό ασκήσεων με τον ισχυρισμό ότι ισχύει καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης. Κατά παράβαση μάλιστα της διεθνούς πρακτικής, τα νησιά αναφέρονται με την τουρκική ονομασία τους: Semadirek (Semothrace), Bozbaba (Aya Evstratios), Ipsara (Psara), Sakiz (Chios), Ahikerya (Nicaria), Limni (Lemnos), Midilli (Mityelene), Sisam (Samos), Ileki (Tilos), Herke (Calki), Meis (Castellorizo).

Με αφορμή την επιχείρηση διάσωσης λέμβου με μετανάστες την Τρίτη το βράδυ ανοιχτά της Ικαρίας, η Τουρκία αμφισβήτησε το δικαίωμα της Ελλάδας να ασκεί την κυριαρχική αρμοδιότητα της έρευνας και διάσωσης ακόμη και στο κέντρο του Αιγαίου, εκεί ακριβώς που φθάνει η γνωστή τουρκική διεκδίκηση για διχοτόμηση των θαλασσίων ζωνών του Αιγαίου στον 25ο μεσημβρινό, βάσει της γνωστής διεκδίκησης ότι δεν θα πρέπει να αναγνωρισθεί στα νησιά ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, αλλά να ισχύσει μια οριοθέτηση της μέσης γραμμής μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών…

H επιστολή του πρέσβη
Σε αυτό το μπαράζ επιθετικών ενεργειών που ακολούθησαν τις δηλώσεις Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάνης, ήρθε και η επιστολή (Α/71/421) του μόνιμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ, πρέσβη Χαλίτ Τσεβίκ, η οποία απαντά μεν στην Κυπριακή Δημοκρατία αλλά στρέφεται και εναντίον της Ελλάδας. Με την επιστολή επαναδιατυπώνονται οι τουρκικές διεκδικήσεις με τη γενική αρχή ότι η Αγκυρα έχει ipso facto και ab initio δικαιώματα και νομιμοποιημένα συμφέροντα σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες δυτικά του μεσημβρινού 32 16′ 18» E, ο οποίος ουσιαστικά διέρχεται από το δυτικό όριο των χωρικών υδάτων της Κύπρου, αμφισβητώντας έτσι το δικαίωμα της Κύπρου σε θαλάσσιες ζώνες πέραν των χωρικών υδάτων της. Ομως με τις συγκεκριμένες παραπομπές που κάνει στη ρηματική διακοίνωση της 12ης Μαρτίου 2013 (με παραπομπές σε διαβήματα και διακοινώσεις από το 2008-2012), η Τουρκία καθιστά πιο σαφή την αμφισβήτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Με τη διακοίνωση της 12ης Μαρτίου 2013 η Τουρκία, απαντώντας στα ελληνικά διαβήματα για τη δημοσίευση στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβέρνησης της παραχώρησης οικοπέδων για έρευνες στην τουρκική κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ, αμφισβητούσε επίσης και όλη την υφαλοκρηπίδα μεταξύ Καστελόριζου και Ρόδου. Είναι χαρακτηριστικό ότι όπως είχε επισημάνει το ελληνικό διάβημα, τα οικόπεδα «5033, 5034, 5035, 5028» επικάλυπταν την ελληνική υφαλοκρηπίδα και μάλιστα το «5033» άγγιζε τα όρια των 6 ν.μ. από το Καστελόριζο και έφθανε μόλις 11,2 ν.μ. από τις ακτές της Ρόδου…

Ομως στην ίδια ρηματική διακοίνωση η Τουρκία δηλώνει ότι τα εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας ακολουθούν τη μέση γραμμή μεταξύ των τουρκικών και των αιγυπτιακών ακτογραμμών και το δυτικό ακραίο σημείο της θα καθορισθεί σε συμφωνία με το αποτέλεσμα μελλοντικών συμφωνιών οριοθέτησης στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο μεταξύ των ενδιαφερόμενων κρατών, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις σχετικές και ειδικές συνθήκες…

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ-ΕΘΝΟΣ