Την πρόβλεψη πως η πλειοψηφία των προσφύγων θα μείνει έως και δύο χρόνια στην Ελλάδα έκανε ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Αμυνας και υπεύθυνος της κυβέρνησης για το προσφυγικό Δημήτρης Βίτσας στους Financial Times.

Επίσης πρόσθεσε πως κάποιοι από τους μετανάστες θα μείνουν μόνιμα στην Ελλάδα: «Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι κάποιοι μετανάστες θα μείνουν στην Ελλάδα μόνιμα. Θα συμβεί. Οι χιλιάδες μετανάστες στα σύνορα αναμένουν το αποτέλεσμα της συνόδου της 17ης Μαρτίου για τους πρόσφυγες, ελπίζοντας ότι θα μπορέσουν να διασχίσουν τα σύνορα. Πρέπει να τους πείσουμε ότι αυτό δε θα γίνει. Τότε ο καταυλισμός της Ειδομένης θα αδειάσει γρήγορα, νομίζω έως το τέλος της εβδομάδας».

Ο κ. Βίτσας προβλέπει αυξημένες ροές προσφύγων και μεταναστών όταν βελτιωθεί ο καιρός «και με τα βόρεια σύνορα κλειστά δεν υπάρχει πιθανότητα εξόδου» και πρόσθεσε:

«Μερικές χώρες έχουν κυβερνήσεις που μοιάζει να ενεργούν ξενοφοβικά. Μεταξύ αυτών υπάρχουν αρκετές που έστειλαν κάποιες δεκάδες χιλιάδες μετανάστες στην Ελλάδα πριν από 25 χρόνια. Αλλά τώρα οι ίδιες χώρες δε θέλουν να δεχθούν Σύρους πρόσφυγες από την Ελλάδα. Κατά την προσωπική μου άποψη, αυτό είναι ντροπή».

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Αγνωστο –αλλά σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το 2015– αναμένεται να είναι το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης της κρίσης του προσφυγικού για τη χώρα μας φέτος.

Οι προβλέψεις που είχαν γίνει ώς τώρα –από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και από την Τράπεζα της Ελλάδος– έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Με το τοπίο τόσο ρευστό, ωστόσο, μετά τη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας την περασμένη Δευτέρα, αρμόδιοι αξιωματούχοι με τους οποίους επικοινώνησε η «Κ» αδυνατούσαν να προβούν σε ασφαλείς εκτιμήσεις για το πόσο θα κοστίσουν η φιλοξενία και η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου των μεταναστών και των προσφύγων που θα βρεθούν φέτος στην Ελλάδα.

Οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 7.585 το 2014 σε 11.370 πέρυσι (αύξηση 50%). Φέτος, με δεδομένο το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της χώρας, ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά.

Αν η Ελλάδα ακολουθούσε την πρακτική της Αυστρίας, που έθεσε στις 37.500 το ανώτατο ετήσιο όριο αιτήσεων που μπορεί να διαχειριστεί, θα μπορούσε να θέσει το δικό της όριο στις 27.500 αιτήσεις, βάσει της σχετικής κλείδας κατανομής που πρότεινε η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο για τη μετεγκατάσταση Σύρων από την Τουρκία στην Ε.Ε. Η κυβέρνηση ωστόσο προς το παρόν δεν έχει κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.

Η τελική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Αγκυρας για την επανεισδοχή Σύρων προσφύγων στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά τις ροές, αλλά μένει να φανεί αν θα ξεπεράσει τα πολλαπλά νομικά και πολιτικά εμπόδια που στέκονται στον δρόμο της εφαρμογής της.

Σύμφωνα με εμπιστευτική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που παρουσίασε ο Γιάννης Στουρνάρας στο Δ.Σ. της ΕΚΤ τον περασμένο Δεκέμβριο, το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης του προσφυγικού για το 2016 υπολογιζόταν στα 600 εκατ. ευρώ (περίπου 0,33% του ΑΕΠ). Η έκθεση βασιζόταν στη θεμελιώδη παραδοχή ότι η Ελλάδα θα παραμείνει χώρα μετάβασης (transit country). Προειδοποιούσε μάλιστα –προφητικά, όπως αποδείχθηκε– ότι τυχόν αύξηση των ροών (που αναμένεται, καθώς βελτιώνεται ο καιρός, αν δεν επέμβει αποφασιστικά η Τουρκία) ή εγκλωβισμός των προσφύγων στη χώρα (που ήδη συνέβη) θα οδηγούσε τις δαπάνες πολύ υψηλότερα.

Οι υπολογισμοί

Από τα 600 αυτά εκατ., η έκθεση της ΤτΕ προέβλεπε ότι 214,2 θα χρειαστούν για τη δημιουργία ανοιχτών υποδομών υποδοχής και 123,6 εκατ. θα χρειαστούν για τα κέντρα ταυτοποίησης (τα hot spots). Αθροιστικά, οι υποδομές αυτές καλύπτουν το 56% του συνολικού ποσού. Στον υπολογισμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονταν οι 15 νέοι ανοιχτοί χώροι υποδοχής, συνολικής χωρητικότητας 17.500 ατόμων, που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση. Το κόστος κατασκευής ενός χώρου 4.000 ατόμων, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, φτάνει τα 6 εκατ. ευρώ.

Οι κοινοτικοί πόροι για θέματα μετανάστευσης που προορίζονται για την Ελλάδα κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 είναι 475 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Μαρτίου, ωστόσο, καθώς γινόταν όλο και πιο σαφές ότι η χώρα μας προοριζόταν για τον ρόλο ενός μίνι-Λιβάνου εντός της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα έκτακτο τριετές πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 700 εκατ. ευρώ, η μερίδα του λέοντος του οποίου –το ακριβές ποσοστό δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα– θα κατευθυνθεί προς την Ελλάδα. Το πακέτο εγκρίθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πρόκειται για πρώτη φορά στα χρονικά της Ε.Ε. που η Ενωση αποστέλλει ανθρωπιστική βοήθεια εντός των συνόρων της. Κυβερνητικές πηγές ωστόσο χαρακτηρίζουν προβληματικό το γεγονός ότι οι πόροι θα διατεθούν με διαδικασίες ΕΣΠΑ, «που είναι πολύ γραφειοκρατικές», και αναφέρουν ότι αναζητείται τρόπος για ταχύτερη εκταμίευση.

Πηγές της γερμανικής κυβέρνησης αναφέρουν ότι θα υπάρξει οικονομική στήριξη από την Ευρώπη για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών που προκύπτουν στην Ελλάδα από την όξυνση του προσφυγικού.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ («The Refugee Surge in Europe: Economic Challenges», Ιανουάριος 2016), το δημοσιονομικό κόστος της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο το 2015 ήταν 0,17% του ΑΕΠ στην Ελλάδα ― σχεδόν 300 εκατ. ευρώ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων προήλθε από εθνικούς πόρους. Το ποσοστό είναι οριακά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και σημαντικά χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά στη Σουηδία (0,5%) και τη Δανία (0,47%). Για το 2016, προβλέπεται το δημοσιονομικό κόστος να φτάσει το 1% του ΑΕΠ στη Σουηδία, το 0,57% στη Δανία και το 0,35% στη Γερμανία.

Οι καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο στις χώρες της Ε.Ε. έφτασαν πέρυσι το 1.255.640 άτομα, έναντι 562.680 το 2014. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, ακόμα και με τις εισροές αυτές, ο πληθυσμός των προσφύγων που ζουν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. παραμένει σημαντικά χαμηλότερος από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, στον απόηχο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Στα τέλη του 2015, εκκρεμούσαν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 923.000 αιτήσεις ασύλου.

Ανεργία και πρόσφυγες

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, η αρχική επίδραση των αυξημένων προσφυγικών ροών στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα είναι θετική – ιδιαίτερα στις χώρες όπου υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Η αύξηση της ζήτησης, που οι νέες αφίξεις θα επιφέρουν, θα αποτελέσει ένα μικρό δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας.

Μακροπρόθεσμα, σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης, για να ενισχυθεί περαιτέρω η οικονομική δραστηριότητα, μία βασική προϋπόθεση είναι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να έχουν προσόντα που διαφέρουν από αυτά των υφιστάμενων εργαζομένων. Ακόμα πιο κρίσιμο είναι η χώρα υποδοχής να έχει θεσμοθετήσει τις αναγκαίες πολιτικές που επιτρέπουν την ενσωμάτωση των ατόμων στα οποία έχει χορηγηθεί άσυλο στην επίσημη οικονομία. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει η μελέτη: «Οταν οι μετανάστες καταφθάνουν σε μία περίοδο υψηλής ανεργίας, οι δείκτες απασχόλησης και μισθολογικής αφομοίωσής τους υποφέρουν για χρόνια».

Τα ιλιγγιώδη επίπεδα της ανεργίας στη χώρα μας και οι περίπου ανύπαρκτες πολιτικές για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην επίσημη αγορά εργασίας δεν προοιωνίζονται θετικά αποτελέσματα. Αν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες παραμείνουν σε σημαντικό βαθμό αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, η συνέπεια θα είναι να διογκωθούν τόσο το δημόσιο χρέος όσο και ο δείκτης ανεργίας.

Μεταξύ των μέτρων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για την ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών στην αγορά εργασίας είναι η επιδότηση του μισθού προς ιδιώτες εργοδότες που τους προσλαμβάνουν, η διασύνδεση των προνοιακών παροχών με εξατομικευμένη κατάρτιση αλλά και η εξαίρεσή τους από τις προβλέψεις για τον κατώτατο μισθό.

Καθημερινή

Δεκάδες χιλιάδες οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που συνωστίζονται στη τουρκική χερσόνησο της Ερυθραίας, απέναντι από τη Χίο, ψάχνοντας τρόπο αγωνιωδώς να περάσουν στα ελληνικά νησιά.

Όπως γράφει σήμερα Κυριακή η Χουριέτ, ο επίσημος αριθμός των καταγεγραμμένων Σύρων σε όλη την Τουρκία ανέρχεται στα 2.587.000 και μαζί με τους Αφγανούς, Ιρακινούς και Πακιστανούς ο αριθμός αυτός φτάνει τα τρία εκατομμύρια.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους είναι, λοιπόν, οι Σύροι, που συνωστίζονται στα παλιά σπίτια της συνοικίας του Μπασμανέ. Πολλοί και οι μετανάστες, Αφγανοί και Πακιστανοί οι περισσότεροι, που ζουν στα παράλια του Τσεσμέ, αυτοί σε παλιά εγκαταλειμμένα συγκροτήματα εξοχικών κατοικιών και ξενοδοχεία.

Όλοι τους περιμένουν τη στιγμή που ο μεταφορέας θα τους ανάψει το πράσινο φως της μετακίνησής τους στα ελληνικά νησιά. Όλοι ξέρουν πως μετά το πέρασμα ο δρόμος για τη Γερμανία είναι ανοικτός. Κι η Γερμανία για αυτούς τους ανθρώπους είναι κάτι σαν τον παράδεισο των μουσουλμάνων με τα ουρί. Παράδεισος με επίδομα 1.000 ευρώ ο καθένας, ακόμα και για κάθε νεογέννητο παιδί… Και… σπίτι δωρεάν, και άλλα πολλά που έντεχνα οι μεταφορείς τούς λένε πως θα βρουν αμέσως μετά το πέρασμα, σε μια διαδικασία λίγων μόλις ημερών μέχρι να πάνε στη Γερμανία. Μια μέρα στη Χίο ή στη Μυτιλήνη, άλλο λίγο, μια δυο μέρες στην Αθήνα και μετά πέρασμα με τραίνο στη Γερμανία.

Σαν τους δείχνεις στο κινητό φωτογραφίες από την κατάσταση στην Ελλάδα ή στην Ειδομένη απαντάνε πως όχι δεν είναι έτσι. Σε βλέπουν και περίεργα. Αυτούς, ο άνθρωπος τους, ο μεταφορέας που εμπιστεύονται και είναι εξαρτημένοι από αυτόν, τους είπε πως όλα είναι εύκολα μετά το ταξίδι. Εξάλλου τόσα λεφτά έχουν δώσει ήδη…

Ο μεταφορέας των προσφύγων, Τούρκος ή ομοεθνής τους που συνεργάζεται με τους αόρατους μεγαλοδουλεμπόρους, είναι κάτι ανάμεσα στον προ 30 ετών πλασιέ βιβλίων και το «βαποράκι» ναρκωτικών. Από σπίτι σε σπίτι, από μαγαζί σε μαγαζί, από πεζοδρόμιο σε πεζοδρόμιο κι από αλάνα σε αλάνα. Κάθε μέρα περνάν «πουλώντας» ταξίδια στη γη της επαγγελίας. Για πολλούς έχουν ανοίξει και καρτέλα. Πληρώνονται έναντι των ταξιδιών τους σε δόσεις. Πέντε-δέκα ευρώ την εβδομάδα μέχρι να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό.

Οι παλιές μέρες με τους Σύρους, κυρίως, πρόσφυγες με τα πολλά λεφτά είναι παρελθόν. Στην πλειοψπλειονότητά τους οι άνθρωποι που περιμένουν να περάσουν είναι φτωχοί φυγάδες του πολέμου ή της ανέχειας. Άνθρωποι που θέλουν απλά να ζήσουν καλύτερα.

Δουλεύουν, οι περισσότεροι μαζεύουν χαρτί και μέταλλο από τα σκουπίδια και τα πουλάν σε εταιρείες ανακύκλωσης. Κι ότι κερδίζουν το ακουμπάνε στον μεταφορέα. Εξαρτημένοι από τον μεταφορέα δεν μπορούν και δεν θέλουν να πιστέψουν ότι το όνειρο τους σταματά σε έναν λασπότοπο στην Ειδομένη, στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας.

Η ιεραρχία σήμερα

Στην κορυφή του κυκλώματος της διακίνησης ανθρώπων προς την Ελλάδα, σήμερα και μετά τις αλλαγές που επήλθαν στη διάρκεια των τελευταίων μηνών, αλλά και τα υπέρογκα κέρδη που κάποιοι εξασφάλισαν και που υπολογίζονται σε οκτώ δισεκατομμύρια ευρώ, είναι οι κορυφαίοι της τουρκικής μαφίας. «Αν η τουρκική κυβέρνηση δεν ήθελε να κάνουμε τη δουλειά που κάνουμε εμείς δεν θα μπορούσαμε να περάσουμε στην Ελλάδα ούτε μύγα», είχε πει ένας από αυτούς στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τον περασμένο Δεκέμβριο, σε ένα άλλο ταξίδι στην τουρκική μεγαλούπολη της Σμύρνης. Οι περισσότεροι από αυτούς τους επικεφαλής, κάνουν αυτή τη δουλειά πάνω από 20 χρόνια.

Στην άλλη άκρη του δικτύου είναι οι τοπικοί παράγοντες. Αυτοί που διαθέτουν χώρους- ασφαλή περάσματα απ’ όπου και ξεκινούν οι βάρκες. Είναι υπεύθυνοι να διατηρούν το πέρασμα καθαρό και ασφαλές και να εξασφαλίζουν είτε την εκπαίδευση κάποιου από τους μεταφερόμενους στον χειρισμό της βάρκας, είτε την εξασφάλιση κάποιου που έναντι καλού μεροκάματου θα μεταφέρει τη βάρκα στο νησί και θα επιστρέψει στη συνέχεια στη βάση.

Στο ενδιάμεσο των κορυφαίων και των τοπικών παραγόντων οι «ντίλερς» που μαζεύουν πελατεία και οι «μπάνκερς» οι οποίοι εισπράττουν τα κόμιστρα. Αυτοί και πληρώνουν όσους έχουν λαμβάνειν. Περίπου το 15-20% πληρώνεται σε όλους τους άλλους συμμετέχοντες στη μεταφορά, ενώ το υπόλοιπο ποσό το παραλαμβάνει ο κορυφαίος του κυκλώματος. Αυτός πληρώνει και τους «μπανκερς». Περίπου 10 με 30 ευρώ για κάθε είσπραξη.

Και οι τιμές

Χαμηλές πλέον είναι οι τιμές για όσους περνάνε στα ελληνικά νησιά. Χαμηλές σε σχέση με αυτές που επικρατούσαν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2015. Το πέρασμα με πλαστική βάρκα κοστίζει 300 με 350 ευρώ ο ενήλικας και 150 με 200 ευρώ το παιδί.

Για τους ελάχιστους έχοντες βέβαια υπάρχουν και οι VIP μεταφορές. Μεταφορά από ξηράς με πλαστά έγραφα κοστίζει περί τα 1.800 ευρώ. Αντίστοιχη μεταφορά με αεροπλάνο φτάνει και τα 10.000 ευρώ. Στα μισά, 5.000 ευρώ πέφτει η τιμή για μεταφορά με εμπορικό πλοίο. Η ίδια τιμή ισχύει και για μεταφορά στα νησιά με ταχύπλοο ή ιστιοφόρο. Τέλος VIP μεταφορά με jet ski είναι στα 8.000 ευρώ με οδηγό και στα 15.000 ευρώ χωρίς οδηγό- μιας και στο jet ski θα κατασχεθεί.

thetoc.gr