Μετά τη Συνέντευξη Τύπου στο Κέντρο Εξωσωματικής Αθηνών IVF Athens Center με τίτλο ΄΄Πραγματικότητα η γέννηση παιδιών από μητέρες με ιστορικό καρκίνου΄΄ το ………. συνομίλησε με  τον επιστημονικό Διευθυντή  Δρ. Βασίλειο Αθανασίου, σχετικά με τα αποτελέσματα των ερευνών του για την γονιμότητα των γυναικών με  ιστορικό καρκίνου.

-  Μία 37χρονη γυναίκα με ιστορικό καρκίνου του μαστού περιμένει δίδυμα αφού εσείς και οι συνεργάτες σας πετύχατε την δίδυμη κύηση με εξωσωματική.   Πως μπορεί μια γυναίκα να διατηρήσει την γονιμοποιητική της ικανότητα μετά από Καρκίνο;

Τα τελευταία 30 χρόνια η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο έχει αυξηθεί. Πολλά από αυτά τα άτομα είναι νεαρής ηλικίας και δεν έχουν ολοκληρώσει την οικογένεια .Θα πρέπει να συζητούνται με τους ασθενείς οι επιπτώσεις της θεραπείας (χημειο-ακτινοθεραπείας) σε  άνδρες-γυναίκες και να λαμβάνεται υπόψη η διατήρηση της γονιμότητας τους μετά την αποθεραπεία, λαμβάνοντας υπόψη πως τα περισσότερα είδη θεραπείας είναι τοξικά για τις γονάδες (ωοθήκες-όρχεις). Οι τεχνικές επίτευξης κύησης σε ασθενείς αποθεραπευμένους από καρκίνο εξαρτάται από το αν έχουν χρησιμοποιηθεί φάρμακα που έχουν επηρεάσει την γοναδική λειτουργία ή όχι. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν οι εξής επιλογές:

 Α) Χρήση φαρμάκων που δεν έχουν επηρεάσει τη γοναδική λειτουργία:

           •1. Φυσική σύλληψη

•2. Τεχνικές Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής όπως Σπερματέγχυση IUI, Εξωσωματική Γονιμοποίηση IVF

Β) Χρήση φαρμάκων που έχουν καταστρέψει τη γοναδική λειτουργία:

Θα πρέπει πριν την θεραπεία να γίνει κρυοσυντήρηση

α) Σπερματοζωαρίων

β) Ωαρίων

γ) Ωοθηκικού ή ορχικού ιστού

•  Εξωσωματική γονιμοποίηση

•    Αναπαραγωγή μέσω τρίτων ( δανεικό ωάριο- δανεικό σπέρμα)

•    Παρένθετη μητρότητα

Στην περίπτωση της 35χρονης είχαμε μία δίδυμη εγκυμοσύνη με φυσικό κύκλο και κρυοσυντήρηση των γονιμοποιημένων ωαρίων της! Στον πρώτο φυσικό κύκλο έγινε κρυοσυντήρηση εμβρύων και στο δεύτερο φυσικό κύκλο τοποθετήθηκαν τα δύο έμβρυα ( το κρυσυντηρημένο και το φρέσκο )

- Τι είναι η εξωσωματική με φυσικό κύκλο;

Πολύ συχνά σε προγράμματα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης δεν δίνουμε φάρμακα αλλά προχωρούμε σε φυσικό κύκλο. Δηλαδή, παρακολουθούμε την φυσιολογική διαδικασία ωρίμανσης του ωαρίου που γίνεται σε κάθε έμμηνο κύκλο

- Σε ποιες περιπτώσεις  χρησιμοποιούμε τον φυσικό κύκλο;

Ο φυσικός κύκλος αποτελεί μια εναλλακτική λύση για πολλές περιπτώσεις, όπως:

• Σε γυναίκες που δεν επιθυμούν ή δεν επιτρέπεται να λάβουν φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών.

• Σε γυναίκες με δευτερογενή υπογονιμότητα (έχουν δηλαδή αποκτήσει ήδη ένα παιδί στο παρελθόν) και δεν επιθυμούν την ανάπτυξη και δημιουργία πολλών εμβρύων καθώς επίσης και την αποφυγή πολύδιμης εγκυμοσύνης.

•Σε πειρπτώσεις που οι ωοθήκες δεν ανταποκρίθηκαν σωστά σε προηγούμενες προσπάθειες εξωσωματικής ακολουθώντας φαρμακευτική αγωγή.

• Σε γυναίκες με ιστορικό πολλαπλών αποτυχημένων προσπαθειών εξωσωματικής γονιμοποίησης ή αποβολών.

•  Σε γυναίκες με προχωρημένη ηλικία ή με ιστορικό ανάπτυξης κακών ποιοτικά εμβρύων σε προηγούμενες προσπάθειες μετά από φαρμακευτική διέγερση .

Αυτή η τεχνική έχει δώσει στο Κέντρο Εξωσωματικής Αθηνών πολλές πολύτιμες εγκυμοσύνες και ιδιαίτερα σε γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, όπου προηγούμενες προσπάθειες Εξωσωματικής Γονιμοποίησης είχαν αποτύχει!

- Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η περίπτωση της 17χρονης νεαρής κοπέλας η οποία παρουσίασε καρκίνο και προέβη σε κρυοσυντήρηση ωοθηκικού ιστού μετά από αφαίρεση της μιας ωοθήκης . Πως ακριβώς επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο;

Η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού είναι μια διεθνώς αποδεκτή μέθοδος, αλλά η λειτουργικότητά της μετά από μεταμόσχευση βρίσκεται ακόμα υπό μελέτη.  Είναι μια εφαρμογή που μπορεί να δώσει ελπίδες κυρίως σε γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε χημειοθεραπευτική αγωγή ή σε χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών. Στην τεχνική αυτή τμήμα των ωοθηκών που περιέχει πολλά ανώριμα ωοθυλάκια αφαιρείται λαπαροσκοπικά τεμαχίζεται και καταψύχεται.

- Ποιες δυνατότητες αναπτύσσονται μέσω αυτής της μεθόδου;

 Η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού μας δίνει τη δυνατότητα:

Μεταγενέστερης χρησιμοποίησης των πρωτογενών ωοθυλακίων και ωρίμανσής τους in vitro (σε συνθήκες εργαστηρίου), έτσι ώστε τα ανώριμα ωάρια να φθάσουν στο στάδιο του ώριμου ωαρίου και να καταστούν ικανά να γονιμοποιηθούν (in vitro maturation, IVM).

Επανατοποθέτησης του ιστού στη γυναίκα μετά την απόψυξη με αυτόλογη ( στην ίδια γυναίκα) μεταμόσχευση, με σκοπό την αποκατάσταση της ωοθηκικής λειτουργίας, αλλά και με ετερόλογη μεταμόσχευση, δηλαδή μεταμόσχευση του ιστού σε άλλη γυναίκα, που έχει χάσει την αναπαραγωγική της ικανότητα.

Μεταμόσχευσης μικρών τεμαχίων ιστού της ωοθήκης ορθοτοπικά ή ετεροτοπικά στο σώμα της γυναίκας (πχ. στο βραχίονα), τα οποία φαίνονται επαρκή για την ανάκτηση της ωοθηκικής λειτουργίας.

- Μπορεί μια τέτοια μέθοδος να είναι αποτελεσματική; Υπάρχει στην Ελλάδα η κατάλληλη εκπαίδευση για τέτοιες μεθόδους;

Πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν διεθνώς γέννηση τριάντα περίπου παιδιών απ’ αυτήν την τεχνική. Οι εμβρυολόγοι του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών συνεργάζονται και εκπαιδεύονται στις πιο πρόσφατες τεχνικές κρυοσυντήρησης και διατήρησης ωοθηκικού ιστού από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Sant’ Orsola – Malpighi, Bologna, Italy κάτω από τη καθοδήγηση και επίβλεψη της Dott. Raffaella Fabbri.

- Το μεγαλύτερο άγχος κάθε γυναίκας που απευθύνεται σε ιατρό Υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι εάν τόσο  η ίδια όσο και  το παιδί της που θα γεννηθεί θα είναι υγιείς. Τι ισχύει τελικά;

Πληθώρα βιβλιογραφικών αναφορών που έχουν συγκεντρωθεί από αξιόπιστες επιστημονικές μελέτες και δημοσιεύθηκαν σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά παγκοσμίως είναι καθησυχαστικές και δεν επιβεβαιώνουν αυτή την ανησυχία. Ας μη ξεχνάμε, άλλωστε,  ότι η Louise Brown, το πρώτο παιδί που γεννήθηκε από εξωσωματική στον κόσμο, είναι σήμερα 36 ετών και έχει ήδη γίνει μητέρα!Παρόλα αυτά η ανησυχία παραμένει και νέες μελέτες δημοσιεύονται επιβεβαιώνοντας τα παραπάνω. Στο 29ο ετήσιο συνέδριο της ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Λονδίνο παρουσιάσθηκαν δύο μελέτες που αποδεικνύουν ότι τα παιδιά από Εξωσωματική Γονιμοποίηση δεν διαφέρουν από αυτά του γενικού πληθυσμού.

- Σε τι ακριβώς αναφέρονται οι μελέτες αυτές;

Η πρώτη παρουσίαση αναφέρθηκε στα αποτελέσματα Σκανδιναβικής μελέτης που έγινε από κοινού και τις τρείς χώρες Δανία, Φιλανδία και Σουηδία και για τη χρονική περίοδος 1982 – 2007.

Μελετήθηκε η υγεία 92 809 παιδιών που γεννήθηκαν από IVF (61 547 μονήρης και 31 262 πολύδυμες κυήσεις) και συγκρίθηκαν με 382 705 παιδιά που γεννήθηκαν από φυσική σύλληψη (373 196 μονήρης και 9 509 πολύδυμες κυήσεις).

Ανιχνεύθηκαν 143 παιδιά με εμφάνιση καρκίνου μετά από IVF (19/1000)  και 623 παιδιά στο γενικό πληθυσμό (18/1000) ενώ η πιο συχνή μορφή καρκίνου ήταν η λευχαιμία που εμφανίσθηκε σε 6/1000 παιδιά από IVF έναντι 5/1000 στο γενικό πληθυσμό

Τα στοιχεία της μελέτης συμφωνούν με προηγούμενες μελέτες ότι δεν υπάρχει αύξηση εμφάνισης καρκίνου στα παιδιά ή τους έφηβους από IVF.

Η δεύτερη και πιο εμπεριστατωμένη μελέτη έρχεται από την Αγγλία και είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Αποτελεί τη  μεγαλύτερη μελέτη που πραγματοποιήθηκε ποτέ για παιδιά που γεννήθηκαν από τεχνικές Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Υ.Α.) και βασίζεται σε διασταύρωση επίσημων στοιχείων μεταξύ της Ανεξάρτητης Αρχής για την Υ.Α. της Αγγλίας (HFEA,Human Fertilization & EmbryologyAuthority)  και του Εθνικού Συμβουλίου Παιδικού Καρκίνου της Αγγλίας (NRCT, UK’s National Registry of Childhood Tumors).

- Ποια είναι λοιπόν τα συμπεράσματα αυτής της μελέτης;

Τα τελικά συμπεράσματα αυτής της πολύπλευρης και εμπεριστατωμένης μελέτης είναι ότι στα παιδιά που γεννιούνται από Υ.Α.

• Δεν υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου

• Δεν φαίνεται να τροποποιείται το γενετικό τους αποτύπωμα

Όπως ανακοινώθηκε και στο συνέδριο <<αυτά τα επιβεβαιωμένα αποτελέσματα θα ανακουφίσουν τα ζευγάρια που έχουν ήδη προβεί ή θα προβούν σε Υ.Α., τα παιδιά τους, τους ειδικούς γονιμότητας και την κοινωνία γενικότερα>>

*Ο ∆ρ. Βασίλης Αθανασίου είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και ειδικευθείς στη Μαιευτική και Γυναικολογία στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Νοσοκομείου «ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΑ». Αναγορεύτηκε ∆ιδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στην Ιατρική Σχολή το 1994. Έχει μετεκπαιδευθεί στη λαπαροσκοπική, υστεροσκοπική χειρουργική και Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή στο Hôpital Universitaire Cantonalde Fribourg και Hôpital Universitairede Genève της Ελβετίας, στο Centre Européen Universitairede Périgueuxτης Γαλλίας και στο Monash University of Melbourne στην Αυστραλία. Είναι μέλος στο Δ.Σ. επιτροπών και εταιρειών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στην Ελλάδα και το εξωτερικό.