ια την σημασία και τις προοπτικές του Προσκυνηματικού και Θρησκευτικού τουρισμού , μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του Τμήματος Τουρισμού και περιφερειακής πολιτικής του υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας Όλγα Γιαρίλοβα, η εκτελεστική διευθύντρια της Συνδέσμου Τουριστικών Πρακτόρων της Ρωσίας Λομίτζε Μάγια, ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της περιφέρειας Καλούσκαγια Πάβελ Σουσλόφ, και ο διάκονος Σέργιος, γενικός διευθυντής του Προσκυνηματικού Κέντρου του Πατριαρχείου της Μόσχας.

«Προσδίδουμε μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του προσκυνηματικού τουρισμού, και ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε στην ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Ελλάδας, επειδή σε ότι αφορά την πνευματική εγγύτητα των χωρών μας, στην βάση της βρίσκεται αναμφισβήτητα, ο προσκυνηματικός και θρησκευτικός τουρισμός . Εμείς ως υπουργείο μελετάμε διαρκώς τις προτιμήσεις των Ρώσων, και πιστέψτε, είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι το ενδιαφέρον για τον προσκυνηματικό και θρησκευτικό τουρισμό αυξάνεται συνεχώς κάθε χρόνο. Γι αυτό τον λόγο, για μας η κατεύθυνση αυτή είναι πολύ σημαντική, είναι μια κατεύθυνση με προοπτική και μια κατεύθυνση προτεραιότητας» δήλωσε η διευθύντρια του Τμήματος Τουρισμού και περιφερειακής πολιτικής του υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας Όλγα Γιαρίλοβα

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπήρξε η προσέγγιση της εκτελεστικής διευθύντριας του Συνδέσμου Τουριστικών Πρακτόρων της Ρωσίας Λομίτζε Μάγια, η οποία στις δηλώσεις της, επεσήμανε ότι η Ελλάδα, μπορεί να έχει μια επιτυχή τουριστική σαιζόν φέτος, σε ότι αφορά την έλευση των Ρώσων τουριστών.

«Δεν είναι για κανέναν μυστικό ότι στη Ρωσία αυτή τη στιγμή υπάρχει μια δύσκολη οικονομική κατάσταση, τα εισοδήματα του κόσμου σε ρούβλια δεν αυξάνονται, αλλά παρόλα αυτά ο κόσμος θέλει και προτίθεται να ταξιδέψει. Σε σχέση με το ότι δημιουργήθηκε μια μοναδική κατάσταση σε σχέση με την θερινή τουριστική σαιζόν του 2016, δηλαδή το ότι οι δύο πιο δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί για τους Ρώσους, η Αίγυπτος και η Τουρκία δεν υπάρχουν γι αυτό το καλοκαίρι και ο κόσμος δεν έχει την δυνατότητα να πάει εκεί. Για όλες τις υπόλοιπες χώρες και πρωτίστως για την Ελλάδα παρουσιάζονται νέες δυνατότητες, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν περίφημα στην χρονιά αυτή της κρίσης, αυξάνοντας την ροή, ενός τμήματος τουλάχιστον όσων δεν μπορούν να πάνε στην Τουρκία και την Αίγυπτο. Η Ελλάδα το κατάφερε αυτό, την εορταστική περίοδο του Μαΐου. Πολλοί Ρώσοι τουριστικοί πράκτορες ανέφεραν ότι η ζήτηση για την Ελλάδα αυξήθηκε. Δυστυχώς όμως η ζήτηση δεν διατηρήθηκε σε ικανοποιητικά επίπεδα εξαιτίας των προβλημάτων που προέκυψαν με την έκδοση βίζας, κάτι που το έμαθε ο κόσμος, και στη συνέχεια παρατηρήθηκε μια αισθητή μείωση. Και όχι μόνο σε ότι αφορά την εποχιακή ζήτηση, αλλά επειδή ο κόσμος φοβάται ότι δεν θα πάρει την βίζα του έγκαιρα. Με την επίλυση του ζητήματος με τις βίζες, την περαιτέρω προβολή της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού και την δημιουργία διαφόρων τουριστικών προϊόντων.. σήμερα συζητάμε για τον προσκυνηματικό τουρισμό, είδαμε μερικές βιντεοταινίες για τις κεντρικές περιοχές της Ελλάδος, που είναι πράγματι εντυπωσιακές, ασυνήθιστες και πολύ ελκυστικές για τους τουρίστες μας, και θέλω να με πιστέψετε… Συνδυάζοντας λοιπόν αυτούς τους τρεις παράγοντες, που είναι η επίλυση των προβλημάτων με την έκδοση βίζας, η προβολή της Ελλάδας και η δημιουργία νέων προϊόντων, η Ελλάδα μπορεί να καταγράψει μια σημαντική επιτυχία ως το τέλος της σαιζόν του 2016. Μόνον, όμως, εφόσον συνδυάσει αυτούς τους τρεις παράγοντες. Εάν κάτι από αυτά λείψει η Ελλάδα δεν θα έχει τόσους Ρώσους τουρίστες όσους υπολογίζει να έχει για το 2016.

Ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της περιφέρειας Καλούσκαγια Πάβελ Σουσλόφ , μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εξέφρασε την πεποίθηση ότι ο Προσκυνηματικός και θρησκευτικός τουρισμός μεταξύ των δύο χωρών, είναι σημαντικός για την πολιτιστική και την πνευματική προσέγγιση των λαών μας, όπως και ότι θα έχει καλές προοπτικές.

«Το ζήτημα αυτό, είναι πολύ σημαντικό και παρουσιάζει για μας μεγάλο ενδιαφέρον. Εγώ για παράδειγμα εκπροσωπώ μια από τις ρωσικές περιφέρειες, την περιφέρεια Καλούσκαγια. Αν δούμε τον αριθμό των τουριστών που επισκέπτονται την περιοχή μας, την δεύτερη θέση καταλαμβάνουν οι τουρίστες προσκυνηματικού και θρησκευτικού τουρισμού, που θέλουν να επισκεφθούν τα ιερά μέρη, τα προσκυνήματα που υπάρχουν στην Κάλουγκα και αλλά πολλά στην Ρωσική Ομοσπονδία. Και το ότι σήμερα γίνεται αυτή η Διάσκεψη, είναι πολύ σημαντικό γιατί από τη μια μεριά περιμένουμε τους Έλληνες τουρίστες στο πλαίσιο του προσκυνηματικού και θρησκευτικού τουρισμού, και φυσικά ένας μεγάλος αριθμός Ρώσων επισκέπτεται θρησκευτικά μνημεία την Ελλάδα. Και φυσικά ελπίζουμε, ότι με την εκδήλωση αυτή, θα μπορέσουμε να κάνουμε επιχειρηματικές επαφές, συγκεκριμένες επαφές, όπως και να προωθήσουμε και να οργανώσουμε από κοινού αυτό το έργο. Και αναμφίβολα αυτό είναι πολύ σημαντικό για την πολιτιστική και την πνευματική προσέγγιση, των λαών μας», ανέφερε ο Σουσλόφ.

Στη ερώτηση αν υπάρχουν κάποια στοιχεία για το πόσοι Ρώσοι επισκέπτονται την Ελλάδα και πόσοι Έλληνες τη Ρωσία, στο πλαίσιο του προσκυνηματικού τουρισμού ο κ Σουσλόφ υπογράμμισε:

« Όχι γενικά για την χώρα(τη Ρωσία) δεν μπορώ να μιλήσω,, αλλά αν πάρουμε την περιφέρεια Καλούσκαγια τη οποία και εκπροσωπώ, προς το παρόν μιλάμε για έναν μικρό αριθμό επισκεπτών, αλλά περισσότεροι Ρώσοι επισκέπτονται την Ελλάδα, λιγότεροι Ρώσοι επισκέπτονται την περιφέρεια Καλούσκαγια. Βέβαια εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στο ότι οι σημερινές επαφές, οι σημερινές συνομιλίες, και η κοινή μας αντίληψη θα συμβάλλουν ώστε ο αριθμός των επισκεπτών στο πλαίσιο του προσκυνηματικού και θρησκευτικού τουρισμού θα αυξηθεί» ανέφερε ο Σουσλόφ και εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι έτσι θα εξελιχθούν τα πράγματα .

Ο διάκονος Σέργιος, Γενικός Διευθυντής του Προσκυνηματικού Κέντρου του Πατριαρχείου της Μόσχας, στην συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ , επεσήμανε την ιδιαίτερη σημασία που δίνει ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος, στην ανάπτυξη του Προσκυνηματικού και Θρησκευτικού Τουρισμού.

«Η σημασία του προσκυνηματικού τουρισμού είναι ίδια με τη σημασία που έχει η πνευματική ζωή του ανθρώπου, και στην μια χώρα και την άλλη. Γιατί το προσκύνημα είναι μέρος της πνευματικής ζωής, της ασκητικής ζωής, είναι ένα μέρος ενός συστήματος αξιών. Στην περίπτωση αυτή αντιλαμβανόμαστε τι είναι καλό και τι είναι κακό. Μορφωνόμαστε πολιτιστικά διαβάζοντας τις διδαχές των Αγίων πατέρων και καταλαβαίνουμε τι πρέπει να κάνουμε και τι δεν πρέπει. Διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά μας, τη νεολαία μας, ετοιμάζουμε και ανθρώπους που εργάζονται μετά στην κυβέρνηση, που καθοδηγούν τον κόσμο υπό την καθοδήγηση της Εκκλησίας, οδηγούν τον κόσμο στον Χριστό,. Τελικά όλοι μας οδηγούμαστε στον Θεό και αυτός είναι ο σκοπός μας. Και το προσκύνημα είναι ένα από τα εργαλεία για την διαπαιδαγώγηση της κοινωνίας που συμβάλλει στο να παραμείνει η κοινωνία στον δρόμο του Χριστιανικού Πολιτισμού» αναφέρει ο διακόνος Σέργιος για την σημασία του προσκυνηματικού θρησκευτικού τουρισμού ενώ για τις προοπτικές ανάπτυξης της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού μεταξύ των χωρών μας, αναφέρει:

«Ο Πατριάρχης Κύριλλος δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη του προσκυνηματικού τουρισμού, και ιδιαίτερα στις επισκέψεις σε γνωστά διεθνώς προσκυνήματα και όπως έχω αναφέρει, δίνει πολύ μεγάλη σημασία στην διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς και στην διαφύλαξη των χριστιανικών παραδόσεων . Και πρέπει να σας πως ότι έχουμε ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης για ξεναγούς και μάνατζερ τουριστικών πρακτορείων, όπως και προγράμματα υποστήριξης των πνευματικών παραδόσεων των προγόνων μας και προγράμματα που αφορούν την επικοινωνία μεταξύ των λαών.

Επίσης θα ήθελα να αναφερθώ ότι έχουμε μια παραδοσιακή επικοινωνία με τους Έλληνες ομογενείς και με τους Κοζάκους που έχουν μια στρατιωτική κουλτούρα. Και στη νότια Ρωσία , στα παράλια του Καυκάσου, στην περιοχή του Αζόφ και του Ροστόφ, οι Έλληνες ομογενείς μαζί με τους Κοζάκους βίωσαν μια δύσκολη ιστορική περίοδο πολέμων ενάντια στους ξένους κατακτητές. Σήμερα διατηρούν τις μεταξύ τους φιλικές σχέσεις , πηγαίνουν στην ίδια εκκλησία, χτίζουν μαζί εκκλησίες, έχουν στενές επαφές. Για αυτό και εμείς σκεφτόμαστε με το υπουργείο Πολιτισμού να υποστηρίξουμε αυτές τις επαφές. Εκπονούμε επίσης ένα πρόγραμμα για την λεγόμενη επαναφορά των πνευματικών παραδόσεων της ρωσικής διασποράς, ένα πρόγραμμα αμοιβαίας επικοινωνίας με όλους εκείνους τους Ρώσους που μετά την επανάσταση διασκορπίσθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στην ενημερωτικές πηγές, ιδιαίτερα στις δίγλωσσες, οι οποίες συμβάλλουν στο να ενημερώνεται ο κόσμος για τα κοινά προγράμματα , αλλά και να προετοιμάζεται ώστε να πραγματοποιήσει ένα ταξίδι με πολιτιστικό περιεχόμενο η απλά ένα ταξίδι αναψυχής. Έχουμε ανθρώπους που γνωρίζουν τον τομέα αυτό, γι αυτό και σας προσκαλούμε να αναπτύξουμε μαζί τις ενημερωτικές μας πηγές, τις εκδόσεις μας και να επεξεργαστούμε κοινά προγράμματα»

Οι δηλώσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της πρώτης Διάσκεψης για τον Προσκυνηματικό και Θρησκευτικό Τουρισμό που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 20-21 Μαΐου.

Ημερησία

Ο θόρυβος από την προσφυγική κρίση έχει κρατήσει διστακτικούς τους Βρετανούς τουρίστες για την Ελλάδα, την ίδια στιγμή που η Ισπανία έχει... ξεπουλήσει, ενώ Ιταλία και Πορτογαλία παραμένουν επίσης στους πλέον δημοφιλείς προορισμούς της Μεσογείου για τη βρετανική αγορά.

Τα στοιχεία της Βρετανικής Στατιστικής Υπηρεσίας αναδεικνύουν τους χαμένους και τους κερδισμένους προορισμούς για τους Βρετανούς εφέτος το καλοκαίρι, δεδομένων και των γενικότερων εξελίξεων λόγω των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Η Ελλάδα και ειδικότερα τα ελληνικά νησιά, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν στελέχη της βρετανικής αγοράς, μπορούν να ελπίζουν στις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, αφού δεν έχει επιτύχει μέχρι σήμερα, αύξηση των κρατήσεων στο βαθμό που το έχουν επιτύχει άλλοι μεσογειακοί προορισμοί, εκμεταλλευόμενοι τις συγκυρίες λόγω τρομοκρατίας.

Ενδεικτικά, με βάση τα στατιστικά στοιχεία, ο αριθμός των Βρετανών τουριστών στην Αίγυπτο από το 2011 μέχρι σήμερα έχει πέσει κατά 50%, με μία πτώση το 2016 να παραπέμπει σε ένα επιπλέον 4% σε σύγκριση με το 2015, με βάση και τα στοιχεία του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ταξιδίων και Τουρισμού (WWTC). Αντίστοιχα, τα ταξίδια με προορισμό την Τυνησία μειώθηκαν για τους Βρετανούς σε ποσοστό 40% το 2015 λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων πέρυσι, σε σχέση με τις 417 χιλ. των τουριστών που είχαν επισκεφθεί τη χώρα το 2014, ενώ στην Τουρκία οι κρατήσεις έχουν μειωθεί κατά 1/3.

Στον αντίποδα, στους κερδισμένους προορισμούς όσον αφορά τα τουριστικά πακέτα από τη Μεγάλη Βρετανία είναι η Δυτική Μεσόγειος, όπως τουλάχιστον φαίνεται στα νούμερα από τον Δεκέμβριο του 2015 και μετά, με την Πορτογαλία να σημειώνει μεγάλη αύξηση με βάση τα στοιχεία από την Ενωση των Βρετανών tour operators (ABTA), με διψήφια αύξηση σε ποσοστό άνω του 30%, ενώ σε ποσοστό άνω του 25% είναι η αύξηση για την ισπανική αγορά.

Επισημαίνεται εδώ ειδικά όσον αφορά τη χώρα μας, η βρετανική αγορά περιλαμβάνεται μαζί με τη γερμανική στις πιο ''δυνατές'' αγορές για την Ελλάδα με τις αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο το 2015 να αγγίζουν τα 2,4 εκατ. σημειώνοντας αύξηση κατά 14,7%. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος που δημοσιοποιήθηκαν χθές, η αύξηση των αφίξεων από το Ηνωμένο Βασίλειο το πρώτο τρίμηνο του 2016 αντιστοιχεί σε ένα 6,3% φθάνοντας συνολικά τις 107 χιλ. ταξιδιώτες.

newmoney.gr

Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του τούρκικου F-16 οι Τούρκοι απαιτούν να ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του Ελληνα αεροπόρου Θάνου Γρίβα, να καταδικαστεί σε δις ισόβια δεσμά και να τους καταβληθεί αποζημίωση 1,5 εκατ. ευρώ.

Η ανήκουστη αυτή απαίτηση αφορά στην υποτιθέμενη κατάρριψη του F-16 και τον θάνατο του κυβερνήτη του Ναΐλ Ερντογάν τον Οκτώβριο του 1996.

Η όλη υπόθεση, εκτός από τον θόρυβο και τις υποψίες ανθελληνικής προπαγάνδας, επαναφέρει μνήμες από μια πραγματικά κολασμένη περίοδο.

Στη μία πλευρά του Αιγαίου, ένας μάχιμος πιλότος Mirage θεωρείται ήρωας και υπερασπιστής της Ελλάδας, στην άλλη «εγκληματίας» εις βάρος της Τουρκίας, που του αρμόζει ποινή δις ισοβίων και καταβολή χρηματικής αποζημίωσης ύψους 1,5 εκατ. ευρώ στην οικογένεια του -υποτιθέμενου- θύματός του και μάλιστα δύο δεκαετίες μετά το περιστατικό, στην αναχαίτιση στην οποία ενεπλάκη. Το οποίο «θύμα» του Ελληνα πιλότου, κατά σατανική σύμπτωση, φέρει το όνομα Ναΐλ Ερντογάν – αν και πρόκειται για απλή συνωνυμία με τον παντοδύναμο ηγέτη της χώρας του.

Το περιστατικό με την εικονική αερομαχία ανάμεσα σε ένα ελληνικό Mirage 2000 και ένα τουρκικό F-16, που, δυστυχώς, κατέληξε στην απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής, συνέβη τον Οκτώβριο του 1996. Ενα τουρκικό αεροσκάφος έπεσε, χωνεύτηκε κυριολεκτικά μέσα στον ζόφο μιας εξαιρετικά -παρανοϊκά σχεδόν- τεταμένης περιόδου στο Αιγαίο, όταν μια ελληνοτουρκική σύρραξη έφτασε μια ανάσα απ’ το να ξεσπάσει στην πράξη, για πρώτη φορά μετά το 1976 και κυρίως το 1987 με τις προκλήσεις του ωκεανογραφικού «Πίρι Ρέις» κ.λπ.
Τον Οκτώβριο του 1996 η κρίση των Ιμίων απείχε μόλις μερικούς μήνες από την πτώση του F-16 και ήδη τρεις Ελληνες αεροπόροι είχαν σκοτωθεί κατά την πτώση του ελικοπτέρου τους πάνω από αυτές τις βραχονησίδες που, αίφνης, έγιναν αντικείμενο διεκδίκησης από την Τουρκία. Επίσης, στις 14 Αυγούστου του 1996 στην Κύπρο δολοφονήθηκε δημόσια στη διάρκεια κηδείας και από τουρκικά πυρά ο Σολωμός Σολωμού, ενώ παράλληλα οι τουρκικές στρατιωτικές προκλήσεις είχαν περάσει πλέον στη σφαίρα μιας καθημερινής φρενίτιδας.
Το ότι η Τουρκία διερχόταν και εκείνη μια φάση μετάβασης από την Τανσού Τσιλέρ στον Μεσούτ Γιλμάζ δεν διευκόλυνε καθόλου τη συνεννόηση των δύο κρατών. Ο Σημίτης, ούτως ή άλλως, ήταν εκ των πραγμάτων εντελώς ανέτοιμος να αντιμετωπίσει μια τόσο σοβαρή κρίση, οπότε προτίμησε να αφεθεί στη διαμεσολάβηση κυρίως των Αμερικανών για την εκτόνωση της όξυνσης με την Τουρκία.

Η κόρη του νεκρού πιλότου Εβρίμ Ερντογάν επιμένει στην ανέλκυση του F-16 με το οποίο χάθηκε ο πατέρας της

Ως παραπληρωματικό στοιχείο στην ανασύνθεση του σκηνικού της εποχής και την υπόμνηση των λεπτών ισορροπιών που διαμορφώνονταν στο μετά Ανδρέα πολιτικό τοπίο ήταν το γεγονός ότι υπουργός Εθνικής Αμυνας ήταν ο Ακης Τσοχατζόπουλος. Δηλαδή, ένας από τους βασικούς υποψήφιους -αν όχι το φαβορί- για τη θέση που αντ’ αυτού κατέλαβε ο Κώστας Σημίτης. Επομένως, μοιάζει φυσικό ότι η νευρικότητα ήταν το κύριο χαρακτηριστικό του πνεύματος της συγκεκριμένης περιόδου, κάτι που ίσχυε συνολικά για την ελληνική κοινωνία. Μόλις λίγες ημέρες πριν από το επεισόδιο με την πτώση του τουρκικού F-16, στις 22 Σεπτεμβρίου, είχαν διενεργηθεί οι εθνικές εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη νίκησε τη Νέα Δημοκρατία του Μιλτιάδη Εβερτ. Ειδικά όμως για τις Ενοπλες Δυνάμεις που βρίσκονταν σε κατάσταση διαρκούς και υψηλής ετοιμότητας, περισσότερο και από τις πολιτικές εξελίξεις, βάραινε η μνήμη της θυσίας των κατεξοχήν «δικών τους» ανθρώπων: το πλήρωμα του ελικοπτέρου, οι Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και Εκτορας Γιαλοψός, ήταν οι πρόσφατες απώλειες, τα τρία θύματα που θρήνησε η Ελλάδα στα Ιμια.

Κανείς όμως -και πολύ λιγότερο απ’ όλους οι αεροπόροι- δεν θα μπορούσαν να ξεχάσουν επίσης τον υποσμηναγό Νικόλαο Σιαλμά, ο οποίος είχε πέσει εν ώρα καθήκοντος στις 18 Ιουνίου του 1992, αναχαιτίζοντας ένα τουρκικό F-16 που παραβίαζε τον ελληνικό εναέριο χώρο. Ο Σιαλμάς είχε εγκλωβίσει στο στόχαστρό του (λοκάρει στην αργκό των χειριστών) το αεροπλάνο του εικονικού εχθρού, παρόλο που το δικό του Mirage ήταν σαφώς υποδεέστερο του F-16. Καταδίωξε τον «εχθρό» ακόμη και πέρα από τα όρια του αεροσκάφους του, κάτι που πλήρωσε, μόλις στα 27 του χρόνια, με την ίδια του τη ζωή – αφήνοντας όμως παρακαταθήκη ανδρείας και αυταπάρνησης σε κάθε Ελληνα αεροπόρο το ακατάβλητο πάθος του. Ωστόσο, οι απώλειες θα συνεχίζονταν για την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, και μάλλον δεν πρόκειται να εκλείψουν όσο υπάρχουν παραβιάσεις και αναχαιτίσεις – οι οποίες τύποις είναι εικονικές, μόνο με φωτογραφικά πυρά, ενίοτε όμως συμβαίνει το απευκταίο: το 2006 ο Κώστας Ηλιάκης, πιλότος ενός F-16, συγκρούστηκε στον αέρα με ένα τουρκικό πανομοιότυπο αεροσκάφος. Ο Τούρκος χειριστής επέζησε του τρομακτικού δυστυχήματος, όχι όμως και ο 36χρονος Ελληνας σμηναγός.

Το μοιραίο «dogfight»

Στις 7 Οκτωβρίου του 1996, τα πρωτοσέλιδα των ελληνικών εφημερίδων κατήγγελλαν «διπλή (από αέρα και θάλασσα) τουρκική πρόκληση». Οι Τούρκοι εφορμούσαν στα Ιμια, με ακταιωρούς που παραβίαζαν τα ελληνικά χωρικά ύδατα γύρω από τις βραχονησίδες. Αλλά και στην Κύπρο, όπου βρισκόταν σε εξέλιξη η ελληνοκυπριακή στρατιωτική άσκηση «Νικηφόρος-Τοξότης», τουρκικά αεροσκάφη προκαλούσαν παραβιάζοντας το FIR Λευκωσίας και εκβιάζοντας τον γνωστό εναέριο «σκυλοκαβγά» (dogfight). Τα νεύρα ήταν ιδιαίτερα τεταμένα και, όπως αναφέρεται στα σχετικά δημοσιεύματα, ο υπουργός Αμυνας Ακης Τσοχατζόπουλος, μετέβη στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων, στο δεύτερο υπόγειο του Πενταγώνου, καθώς και στο Κέντρο Επιχειρήσεων Ανατολικής Μεσογείου του Πολεμικού Ναυτικού στην Αγία Παρασκευή, προκειμένου να έχει άμεση εικόνα για τα τεκταινόμενα.

Ο Τούρκος συγκυβερνήτης του F-16 Οσμάν Τσισεκλί περισυνελέγη ελαφρά τραυματισμένος από ελληνικό ελικόπτερο και μεταφέρθηκε στη Χίο

Εως εκείνη τη στιγμή ο απολογισμός των τουρκικών ατυχημάτων στο Αιγαίο ήταν: δύο πτώσεις πολεμικών αεροσκαφών και μία προσάραξη φρεγάτας σε διάστημα περίπου ενάμισι έτους, δηλαδή από τον Φεβρουάριο του 1995 έως τον Οκτώβριο του 1996. Με τόσες παραβιάσεις σε ημερήσια βάση το τρίτο δυστύχημα απλώς ήταν μοιραίο να συμβεί.

Την Τρίτη 8 Οκτωβρίου, στην 114 Πτέρυγα Μάχης της Τανάγρας, επικεφαλής της δύναμης επιφυλακής και αρχηγός σχηματισμού σε περίπτωση που θα δινόταν εντολή να σηκωθούν αεροπλάνα, ήταν ο υποσμηναγός Αθανάσιος Γρίβας. Πολύπειρος, με πάνω από 1.000 ώρες πτήσης, μια ήρεμη δύναμη μέσα και έξω από το κόκπιτ, ο Γρίβας ήταν ένας από τους εκπαιδευτές του Σμήνους Μετεκπαίδευσης (ΣΜΕΤ), ιδιότητα που συνοδεύεται με τεράστια ευθύνη – και βέβαια, η διοίκηση της Πολεμικής Αεροπορίας δεν την εμπιστεύεται σε οποιονδήποτε. Και ακριβώς ως εκπαιδευτής, ο Θάνος Γρίβας ήταν ο πλέον ικανός στην εκτίμηση των συνθηκών, αλλά και στον έλεγχο του αεροσκάφους.

Στις ασκήσεις με τους εκπαιδευόμενους, όλοι οι διακόπτες των αεροπλάνων είναι διαθέσιμοι έτσι ώστε η προσομοίωση της μάχης να είναι κατά το δυνατόν πιο πιστή. Ακόμη και τα «απαγορευμένα» πλήκτρα, αυτά που ενεργοποιούν τον οπλισμό, είναι απασφαλισμένα – αλλά, φυσικά, τα αεροπλάνα στις εκπαιδευτικές πτήσεις δεν μεταφέρουν πραγματικά βλήματα. Ωστόσο, προγραμματίζονται για να συμπεριφέρονται σαν να είναι στ’ αλήθεια φορτωμένα με πυραύλους, βόμβες κ.λπ., αναλόγως της αποστολής. Ο Γρίβας γνώριζε στην εντέλεια τις συνέπειες κάθε του κίνησης μέσα στο κόκπιτ – θα έλεγε κανείς ότι, εάν δεν τις γνώριζε αυτός, τότε δεν θα μπορούσε να τις ξέρει κανείς άλλος στην Τανάγρα.

Και ξαφνικά δόθηκε το σήμα: «Scramble». Ταχύτατη απογείωση για άμεση αναχαίτιση εχθρικών αεροσκαφών. Μέσα σε λιγότερο από πέντε λεπτά, δύο Mirage 2000 EGM ήταν έτοιμα για απογείωση. Οι δύο Ελληνες πιλότοι, ο Γρίβας και ένας νεότερος, φόρεσαν με αυτοματοποιημένες κινήσεις τις στολές anti-G, πήραν θέση στο πιλοτήριο και φόρεσαν τα κράνη τους. Σηκώθηκαν και μέσα σε δευτερόλεπτα άρχισαν να ανεβαίνουν σε επιχειρησιακό ύψος. Στα αυτιά τους ηχούσαν οι οδηγίες από τα ραντάρ Mambo της Πάρνηθας και Joker (Πήλιο). Τους κατεύθυναν προς την περιοχή όπου κινούνταν ένα ζεύγος τουρκικών F-16 και μια τετράδα F-4, άνευ της σχετικής άδειας φυσικά, παραβιάζοντας τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Μόλις η ηχητική σήμανση ειδοποίησε τους Τούρκους πιλότους ότι βρίσκονται εντός βεληνεκούς ξένων αεροσκαφών, το σμήνος των F-4 αποσύρεται. Μένουν μόνο τα F-16, δύο εναντίον δύο – αν και υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: tο ένα από τα δύο τουρκικά αεροσκάφη είναι διθέσιο, καθώς οι γείτονες συνηθίζουν να κάνουν «εκπαιδευτικές» παραβιάσεις, με μαθήματα σε πραγματικές συνθήκες εικονικής αερομαχίας. Τα δύο ελληνικά Mirage εμπλέκονται, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες – όσο κάτι τέτοιο έχει νόημα σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι λεονταρισμών, αλλά με πανίσχυρα αεριωθούμενα.

Ο Γρίβας αναλαμβάνει να αναχαιτίσει το διθέσιο F-16. Πιέζει, προσπαθεί να βρεθεί στην ουρά του και σε θέση «έξι ακριβώς» – κάτι που σημαίνει ότι έχει κλειδώσει τον στόχο του. Το πλήρωμα με τον υποσμηναγό Ναΐλ Ερντογάν και τον αντισμήναρχο Οσμάν Τσιτσεκλί δείχνει ότι ήρθε να παίξει πονηρά και σκληρά. Δεν παραδίδεται. Αρχίζει ο χορός. Απότομοι ελιγμοί, κόντρες στον χώρο, προς κάθε κατεύθυνση, καθώς τα μαχητικά είναι πραγματικά αξιοθαύμαστα κατασκευάσματα, πτητικές μηχανές ικανές για όλα – σχεδόν για όλα. Και ξαφνικά, ενώ ο Γρίβας το έχει λοκάρει και περιμένει την παράδοσή του, ως είθισται, το τουρκικό F-16 αρχίζει να φλέγεται. Και να πέφτει. Τελικά συντρίβεται έξω από τη Χίο. Ο συγκυβερνήτης Τσιτσεκλί κατάφερε να διασωθεί αν και τραυματισμένος. Την ίδια στιγμή, ο Θάνος Γρίβας, προβληματισμένος, επιστρέφει ασφαλώς στην Τανάγρα. Τον Τούρκο αεροπόρο περισυλλέγει σε ελάχιστα λεπτά ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας για να τον μεταφέρει κατ’ αρχάς σε νοσοκομείο της Χίου, απ’ όπου θα φύγει για τη Σμύρνη. Ο δεύτερος, ο Ναΐλ Ερντογάν, χάνεται οριστικά μαζί με το F-16. Οι Τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις ζήτησαν άδεια να συμμετάσχουν στις έρευνες που διεξήγαν οι Ελληνες, η οποία και δόθηκε. Ο Ερντογάν, όμως, δεν εντοπίστηκε ποτέ. Σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες ενδείξεις και τις μαρτυρίες, η επικρατέστερη εκδοχή για το συμβάν ήταν το ατύχημα, πιθανώς από ανάφλεξη στις δεξαμενές καυσίμων του τουρκικού αεροσκάφους.

Εωλο κατηγορητήριο

Οσο κι αν οι χειριστές των μαχητικών αεροσκαφών ζουν μονίμως σε μια οριακή κατάσταση, όσο κι αν είναι συνηθισμένοι να λειτουργούν υπό ασυνήθιστες και ακραίες συνθήκες, η περίπτωση ενός Ελληνα πιλότου που επί είκοσι χρόνια τελεί υπό καταδίωξη από τους Τούρκους υπερβαίνει τη λογική. Οι λόγοι για τους οποίους εφευρέθηκε ο αεροπόρος-Γιάννης Αγιάννης δύσκολα εξηγούνται, ενδεχομένως όμως εύκολα εννοούνται, αρκεί να ληφθεί υπόψη το γενικότερο παιχνίδι γεωπολιτικής προπαγάνδας όπως το αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι. Το μόνο βέβαιο είναι όμως ότι από τις 9 Οκτωβρίου 1996, όταν συνέβη το περιστατικό, έως σήμερα επανέρχεται στην επικαιρότητα η κατάρριψη ενός τουρκικού F-16. Από την οικογένεια του θανόντος, αλλά με την υποστήριξη του τουρκικού κράτους, αποδόθηκε σε εμπρόθετη ενέργεια πιλότου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Η τουρκική πλευρά απαιτεί από το ελληνικό κράτος, στο οποίο καταλογίζει συνενοχή, την έκδοση του αξιωματικού Θάνου Γρίβα, ώστε να δικαστεί και προφανώς να καταδικαστεί στη γείτονα.

Το κατηγορητήριο είναι βαρύτατο και αφορά στην ανθρωποκτονία του Τούρκου αεροπόρου Ναΐλ Ερντογάν, αλλά και την «έργω υπονόμευση της ανεξαρτησίας της Τουρκίας» ως έθνους γενικώς. Ωστόσο, παρά τις τακτικές επαναλήψεις του σίριαλ και παρά τη συστηματική σπίλωση της υπόληψης του Ελληνα αεροπόρου η οποία εκτελείται πρόθυμα από τα τουρκικά ΜΜΕ, η όλη υπόθεση στερείται ικανών νομικών ερεισμάτων. Ο,τι έχει απομείνει από το διθέσιο F-16, το οποίο κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή νότια της Χίου ύστερα από εικονική αερομαχία με το Mirage 2000 του Γρίβα, βρίσκεται βυθισμένο σε άγνωστο σημείο του ανατολικού Αιγαίου. Παρά τις κατά καιρούς απόπειρες ανεύρεσης και ανέλκυσής του από τους Τούρκους, το μοιραίο αεροσκάφος δεν εντοπίστηκε ποτέ. Δεν υπάρχουν ούτε πειστήρια, ούτε επίσημες καταγραφές ή οποιαδήποτε ένδειξη ότι το F-16 δέχτηκε επίθεση, αλλά ούτε και κανενός άλλου είδους στοιχείο που να ενοχοποιεί, έστω και έμμεσα, τον Ελληνα πιλότο για τον χαμό του άτυχου Ναΐλ Ερντογάν.

Ο τραυματισμένος συγκυβερνήτης του τουρκικού F-16 μεταφέρθηκε από τη Χίο στη Σμύρνη με ελληνικό C-130

Η δίωξη απορρίπτεται

Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα, η Εισαγγελία της Αγκυρας εξέτασε όλα τα στοιχεία από το περιστατικό της εμπλοκής (εικόνες των ραντάρ, συνομιλίες των ασυρμάτων κ.λπ.). Με την επισήμανση, μάλιστα, ότι όσοι από τους διαλόγους διημείφθησαν στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί στην τουρκική. Κατάθεση στους εισαγγελείς έδωσε και ο επιζήσας του δυστυχήματος, συγκυβερνήτης του F-16, Οσμάν Τσιτσεκλί, ο οποίος υποστήριξε ότι το αεροσκάφος του χτυπήθηκε από ελληνικό πύραυλο απρόκλητα, χωρίς λόγο και ενώ πετούσε στον διεθνή εναέριο χώρο. Επιπλέον, ο Τσιτσεκλί αποκάλυψε ότι σκοπεύει να κινηθεί και αυτός νομικά κατά της χώρας μας διεκδικώντας αποζημίωση. Βέβαια, το 1996 ο ίδιος ευχαριστούσε τους Ελληνες και δήλωνε ευγνώμων για τη βοήθεια που του προσφέρθηκε. Αναφερόταν τόσο στους φορείς που κινητοποιήθηκαν αμέσως για να τον διασώσουν όσο και στους απλούς πολίτες που τον περιέθαλψαν πριν μεταφερθεί με C130 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας στην Τουρκία.

Εκείνο που έχει κρίσιμη σημασία, όμως, είναι το γεγονός ότι τον Οκτώβριο του 1996, αμέσως μετά την πτώση του F-16, o 35 ετών τότε έμπειρος αντισμήναρχος Τσιτσεκλί (ο οποίος ήταν και εκπαιδευτής πιλότων) δεν είχε κάνει την παραμικρή νύξη για επιθετική ενέργεια εκ μέρους των Ελλήνων αεροπόρων. Το μόνο που είχε δηλώσει αμέσως μετά τη διάσωσή του ήταν ότι είχε προλάβει να ενεργοποιήσει το εκτινασσόμενο κάθισμα και να σωθεί, καθώς το F-16 είχε τυλιχθεί στις φλόγες. Τότε ο Τσιτσεκλί δεν είχε δώσει καμία ερμηνεία για το πώς ξεκίνησε η φωτιά στο αεροσκάφος, ούτε το γιατί δεν το εγκατέλειψε ο συγκυβερνήτης του, μιμούμενος τη δική του ενέργεια. Από την πλευρά του, ο δικηγόρος της οικογένειας του Ναΐλ Ερντογάν, Μεχμέτ Εμίν Κελές, επιμένει στους υψηλούς τόνους δηλώνοντας ότι «η δίκη του Ελληνα πιλότου θα γίνει στην Τουρκία εκτός κι αν αναλάβουν δράση οι ελληνικές αρχές. Υπενθυμίζω ότι ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία υπάρχει συμφωνία δικαστικής συνδρομής».

Μετά το αίτημα της Αγκυρας για την έκδοση του Θάνου Γρίβα κινήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία από το Τμήμα Εκδόσεων και Δικαστικών Συνδρομών της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών. Η υπηρεσία ζήτησε από το υπουργείο Εξωτερικών να απαντήσει αν η ικανοποίηση ή μη του αιτήματος που διατύπωσε η Τουρκία μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις της Ελλάδας με τρίτες χώρες. Η, προφανώς καταφατική, απάντηση του υπουργείου Εξωτερικών οδήγησε τελικά το Συμβούλιο Εφετών να γνωμοδοτήσει αρνητικά και να απορρίψει το αίτημα περί δικαστικής συνδρομής, θέτοντας ουσιαστικά τον σχετικό φάκελο στο αρχείο. Κατόπιν αυτής της εξέλιξης, η οικογένεια του Ναΐλ Ερντογάν υποτίθεται ότι εξετάζει σοβαρά να προσφύγει κατά της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Μάλιστα, από τον Μάιο του 2003 μέσω δημοσιευμάτων είχε καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι οι Ερντογάν έχουν αναλάβει τέτοιου είδους πρωτοβουλία. Ηταν και τότε άλλη μία περίοδος κατά την οποία η Τουρκία προσπαθούσε να δημιουργήσει, για πολλοστή φορά, τεχνητή όξυνση στις σχέσεις με την Ελλάδα. Αλλωστε η περίπτωση Γρίβα – Ερντογάν φαντάζει ιδανική για να εξάψει τα εθνικιστικά πάθη, τήδε κακείσε. Πόσο μάλλον όταν η τουρκική παραφιλολογία γύρω από το συμβάν έχει προσπαθήσει συστηματικά να παρουσιάσει τον Θάνο Γρίβα σαν άτομο «ψυχικά ασταθές» ή σαν φανατικό τουρκοφάγο, καθώς «είχε κολλημένη μια τουρκική σημαία στο χείλος του κόκπιτ του Mirage, σαν αναμνηστικό και λάφυρο από την αερομαχία του 1996». Ωστόσο, έγκυρες πηγές του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας θεωρούν ότι οι σχετικές φωτογραφίες που κυκλοφορούν στα τουρκικά ΜΜΕ είναι πλαστές και προϊόντα φωτομοντάζ.

Οι Ερντογάν επιμένουν

Τον Απρίλιο του 2014 και ύστερα από επίμονες πιέσεις της οικογένειας Ερντογάν πραγματοποιήθηκαν διεξοδικές και σύνθετες έρευνες σε διεθνή ύδατα νοτίως της Χίου, που διήρκεσαν 23 ημέρες. Τελικά από τον βυθό ανασύρθηκαν κάποιες μεταλλικές πλάκες που, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, δεν είχαν καμία σχέση με το F-16. Το αρνητικό αποτέλεσμα των ερευνών βύθισε σε απογοήτευση και θλίψη τους οικείους του Ναΐλ Ερντογάν, οι οποίοι στο εξής επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στη στοχοποίηση του Ελληνα πιλότου και τη νομική του δίωξη. «Εάν βρίσκονται πιλότοι σε βάθος 1.260 μέτρων, όπως έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις, θα έπρεπε ο πατέρας μου να εντοπιστεί πιο εύκολα διότι βρισκόταν σε βάθος μόνο 400 μέτρων», δήλωσε η Εβρίμ, η κόρη του πιλότου, ζητώντας να συνεχιστούν οι έρευνες και αφήνοντας αιχμές ότι το αεροσκάφος είχε ανασυρθεί ήδη από την Ελλάδα.

Η Εβρίμ Ερντογάν ήταν 6 ετών όταν ο 35χρονος πατέρας της χάθηκε στο Αιγαίο. Μάλιστα στον τότε νεογέννητο αδελφό της δόθηκε το όνομα του εκλιπόντος, Ναΐλ. Η ιστορία της Εβρίμ και η επίμονη, απεγνωσμένη προσπάθειά της να πείσει τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν διαδικασίες για την ανέλκυση του αεροσκάφους, ώστε να βρεθεί η σορός του πατέρα της και να κηδευτεί με τις δέουσες τιμές, έστω και εκ των υστέρων, μεταφέρθηκε ακόμη και στον κινηματογράφο. Η ταινία με τίτλο «Babam» (Μπαμπάς) πραγματεύεται την περιπέτεια της οικογένειας Ερντογάν μετά από εκείνη τη μοιραία πτήση της 8ης Οκτωβρίου 1996 πάνω από την Ελλάδα. Ο δε Ναΐλ Ερντογάν ο νεότερος σύντομα θα πετάει στον ίδιο ουρανό με τον πατέρα του, καθώς φοιτά στην Ακαδημία Χειριστών της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Πιθανότατα, όμως, δεν θα συναντήσει ποτέ στον αέρα τον Θάνο Γρίβα, ο οποίος υπηρετεί ως διοικητής σε μάχιμη μονάδα – και είναι και αυτός γιος πιλότου της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Πηγή: Πρώτο Θέμα