Το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω, λέγεται - «Σάββατο των Ψυχών» ή Ψυχοσάββατο. Είναι το πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα του έτους (το δεύτερο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής).

Ο λόγος που το καθιέρωσε η Εκκλησία μας, παρ' ότι κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στους κεκοιμημένους, είναι ο εξής: Επειδή πολλοί κατά καιρούς απέθαναν μικροί ή στην ξενιτιά ή στη θάλασσα ή στα όρη και τους κρημνούς ή και μερικοί, λόγω πτώχειας, δεν αξιώθηκαν των διατεταγμένων μνημοσυνών, «οι θείοι Πατέρες φιλανθρώπως κινούμενοι θέσπισαν το μνημόσυνο αυτό υπέρ πάντων των άπ' αιώνος εύσεβώς τελευτησάντων Χριστιανών».

Επειδή την Κυριακή της Απόκρεω ποιούμε ανάμνηση της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού και οι κεκοιμημένοι μας ακόμη δεν κρίθηκαν, τους μνημονεύουμε σήμερα και, επικαλούμενοι το άπειρο έλεος Του, παρακαλούμε τον Θεό με το μνημόσυνο πού κάνουμε, να τους αναπαύσει. Συγχρόνως δε, ενθυμούμενοι και εμείς το θάνατο και «διεγειρόμεθα προς μετάνοιαν...».

Σήμερα 01 Μαρτίου τιμάται από την Εκκλησία η Αγία Ευδοκία η από Σαμαρειτών η Οσιομάρτυς.

Η αγία Ευδοκία γεννήθηκε στη Ηλιούπολη της επαρχίας Λιβανησίας, της Φοινίκης, την εποχή του Τραϊανού.

Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της στην αμαρτία και την ακολασία, παρασύροντας με την εκτυφλωτική της ομορφιά πολλούς άνδρες στη αμαρτωλή ζωή, ενώ συγχρόνως συγκέντρωσε πολλά χρήματα. Η χάρη όμως του Θεού ευδόκησε, ώστε να συμβεί θαυμαστή αλλαγή στην ψυχή της. Μετά από μία σοβαρή ασθένεια, η αγία Ευδοκία εγκατέλειψε την πόλη και την αμαρτία της, για να επιστρέψει εκεί ένα χρόνο αργότερα. Επιθυμώντας όμως να παραμείνει άγνωστη, εγκαταστάθηκε στην άκρη της πόλης. Εκεί γνώρισε κάποιον μοναχό, μετανόησε και έγινε χριστιανή και βαπτίστηκε από τον επίσκοπο Θεόδοτο. Από τότε άλλαξε η ζωή της, χάρισε όλη της τη περιουσία στο φιλανθρωπικό έργο της τοπικής εκκλησίας και πήγε σε κάποιο μοναστήρι, όπου έζησε βίο ασκητικό ως τη στιγμή που την συνέλαβαν οι πρώην εραστές της και την οδήγησαν στο Αυριλιανό για να δικαστεί. Η αγία Ευδοκία όμως με την προσευχή της, κατόρθωσε να αναστήσει το νεκρό παιδί του βασιλιά και να προσελκύσει και τον ίδιο στο Χριστιανισμό. Αργότερα οδηγήθηκε μπροστά στον ηγεμόνα Διογένη, ο οποίος την άφησε ελεύθερη, αφού η αγία και πάλι θαυματούργησε. Τελικά, η αγία Ευδοκία αποκεφαλίσθηκε από το Βικέντιο και έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου.

Αποτμήματα της Αγίας βρίσκονται στις Μονές Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, Φανερωμένης Σαλαμίνος, Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων και Βουλκάνου Μεσσηνίας και στη Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Φόβον ἔνθεον, ἀναλαβοῦσα, κόσμου ἔλιπες, τὴν εὐδοξίαν, καὶ τῷ Λόγῳ Εὐδοκία προαέδραμες, οὐ τὸν ζυγὸν τὴ σαρκί σου βαστάσασα, ὑπερφυῶς ἠγωνίσω δι’ αἵματος. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Ο άγιος Προκόπιος ο Δεκαπολίτης έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντα του Ισαύρου (717-741) και διακρίθηκε για την μαχητικότητά του και την προάσπιση των δικαίων της Ορθοδοξίας.

Αφοσιώθηκε από μικρή ηλικία στην ασκητική ζωή και στην καταπολέμηση των σαρκικών παθών. Αν και απομονώθηκε στη ηρεμία του κελιού του, όταν οι περιστάσεις το απαιτούσαν, υπερασπίσθηκε με ζήλο και παρρησία την ορθοδοξία, διαπρέποντας στον αγώνα κατά των αιρετικών Μονοφυσιτών. Επίσης ο άγιος Προκόπιος διακρίθηκε στον αγώνα της Εκκλησίας για την προσκύνηση και τιμή των ιερών εικόνων. Επί των ημερών του σκληρού εικονομάχου Λέοντα του Ισαύρου, υπέστη διάφορες διώξεις και πολλά βασανιστήρια ως θερμός υπερασπιστής των Ιερών εικόνων και έτσι δίκαια κέρδισε τον τίτλο του ομολογητή της ορθόδοξης πίστης.

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Φερωνύμως προκύπτων ἐν ἀσκήσει Προκόπιε, ἤρθης ἐκ δυνάμεως Πάτερ, πρὸς ἀθλήσεως ἔλλαμψιν Χρίστου γὰρ τὴν Εἰκόνα προσκυνῶν, Μαρτύρων ἀνεδείχθης κοινωνός, μεθ’ ὧν πρέσβευε παμμάκαρ διαπαντός, ὑπὲρ τῶν ἐκβοώντων σοι, δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνερνούντι διὰ σοῦ, πασιν ἰάματα.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς, τῆς ἐρήμου τό ἄγονον ἐγεώργησας· καί τοῖς ἐκ βάθους στεναγμοῖς, εἰς ἑκατόν τούς πόνους ἐκαρποφόρησας· καί γέγονας φωστήρ τῇ οἰκουμένῃ, λάμπων τοῖς θαύμασιν, Προκόπιε Πατήρ ἡμῶν ὅσιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.

Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ἑωσφόρον σήμερον ἡ Ἐκκλησία, κεκτημένη ἅπασαν, κακοδοξίας τήν ἀχλύν, διασκεδάζει τιμῶσά σε, οὐρανομύστα Προκόπιε ἔνδοξε.

O Άγιος Ευστάθιος, γεννήθηκε στη Σίδη της Παμφυλίας (άλλοι θεωρούν ότι καταγόταν από τους Φιλίππους της Μακεδονίας) το 260 μ.Χ. και υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες του 3ου μ.Χ. αιώνα.

Ο Άγιος Ευστάθιος, διακρίθηκε για τη μαχητικότητά του και την εμμονή του στη ορθή διδασκαλία του Ευαγγελίου.

Αρχικά, ο Άγιος Ευστάθιος, διέλαμψε ως επίσκοπος Βερροίας στη Συρία, όταν και συμμετείχε στην Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Το 323 μ.Χ. εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αντιοχείας της μεγάλης, θέση την οποία χρησιμοποίησε για την διάδοση αλλά και στερέωση της ορθοδοξίας και συνδεόταν διά στενής φιλίας με τον Άγιο Όσιο, Επίσκοπο Κορδούης (τιμάται 27 Αυγούστου).

Το 330 μ.Χ. όμως, οι κακόδοξοι Αρειανοί, συνεκάλεσαν Σύνοδο εις βάρος του Ευσταθίου με την κατηγορία ότι ήταν οπαδός της αίρεσης του Σαβέλλιου. Δωροδόκησαν μάλιστα κάποια γυναίκα ελευθέριων ηθών, η οποία παρουσιάσθηκε στη Σύνοδο και κατήγγειλε ότι είχε σχέση μαζί του και από τη σχέση αυτή απέκτησε και παιδί. Κατόρθωσαν βεβαίως να επιτύχουν την εξορία του Aγίου στην Τραϊανούπολη της Θράκης όπου και εκοιμήθη οσιακά το 360 μ.Χ.

Αρκετά χρόνια μετά την κοίμησή του, η αλήθεια αποκαταστάθηκε και ο Ευστάθιος ανακηρύχθηκε Άγιος της Eκκλησίας μας.

Το έτος 482 μ.Χ. μεταφέρθηκαν τα ιερά λείψανα του Αγίου από την Τραϊανούπολη στην Αντιόχεια.

Τέλος, θαυμάσιο εγκωμιαστικό λόγο για τον Άγιο Ευστάθιο εξεφώνισε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας ἔμπλεως σοφίας πέλων, ὁμοούσιον Πατρὶ τὸν Λόγον ἐν τῇ συνόδῳ τῇ πρώτῃ ἐκήρυξας, καὶ διωγμοῖς ὁμιλήσας καὶ θλίψεσιν δόξης ἀρρήτου μετέσχες, Εὐστάθιε. Πάτερ ὅσιε Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε δωρίσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.