Το νέο βιβλίο έγραψαν οι Κώστας Κογιόπουλος, Giuseppina Dilillo-Γιαννίκου και Θεοδόσης Διακογιάννης. Την επιμέλεια των κειμένων έχει κάνει η Κόνυ Κοτζαταπάνη. Θα παρουσιασθεί στις 16/Σεπτεμβρίου αφορά τον Γάλλο αρχαιολόγο Olivier Rayet και τις επισκέψεις του στην Κω το 1870 και 1871. Ο Rayet περιγράφει την αρχαία Κω και το νησί τον 19ου αιώνα. Θεωρείται η καλύτερη περιγραφή του 19ου αιώνα.
Ο Olivier Rayet με σπουδές στις καλύτερες σχολές της Γαλλίας και μέλος της Γαλλικής Σχολής της Αθήνας επισκέπτεται την Κω το 1871, γνωρίζοντας ήδη τη λαμπρή ιστορία του νησιού. Νέος, μόλις 24 ετών, κινούμενος από το πάθος, αλλά και το θαυμασμό του για την ελληνική ιστορία, οπλισμένος με γνώση και πείσμα ξεκίνησε το ταξίδι του. Όπως γράφει ο ίδιος: Το 1871 πέρασα μια μεγάλη περίοδο στο νησί, που το διέτρεξα από την μία άκρη έως την άλλη. Το αποτέλεσμα απ’ αυτά τα δύο ταξίδια σύμφωνα με τη σύγχρονη γεωγραφία, τη στατιστική και την αρχαία τοπογραφία αναφέρω στο έργο μου “Mémoire sur l’île de Kos”.
Με τη μέθοδο του επιστήμονα καταγράφει και εξερευνά όλο το νησί. Σημειώνει και περιγράφει, ό,τι αντικρίζει. Ανακαλύπτει και παρατηρεί, υποθέτει και προτείνει. Οι περιγραφές του είναι αξιόπιστες, ακριβείς και τόσο παραστατικές, που έχεις την εντύπωση ότι κοιτάς φωτογραφίες. Η καθημερινή ζωή εκτίθεται γλαφυρά και αφορά στην πόλη της Κω και κάθε χωριό χωριστά. Ασχολείται με την ονομασία, τη γεωλογική σύσταση, τη γεωφυσική κατάσταση, την κοινωνική ζωή, τον πληθυσμό, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο, τις πρώτες ύλες, τα «βιομηχανικά» προϊόντα, τη Διοίκηση, τους δασμούς και γενικά παρέχει όλες τις πληροφορίες που θα ήθελε κάποιος για να γνωρίσει διαχρονικά την Κω. Ένα μεγάλο μέρος τής πραγματείας αυτής αφορά στην «αρχαία τοπογραφία». Η τεκμηρίωση του κειμένου βασίζεται, εκτός από τη σύγχρονή του βιβλιογραφία, κυρίως σε αρχαίες πηγές. Τα συμπεράσματα από την έρευνά του στην Κω δημοσίευσε το 1876 με τίτλο “Mémoire sur l’île de Kos”.
Θεωρήσαμε ότι το κείμενο αυτό αποτελεί την καλύτερη περιγραφή της Κω μέσα από τα μάτια ενός λαμπρού επιστήμονα, διότι είναι ακριβής και διευκρινιστική, πολύτιμη και πλήρης. Δεν μείναμε στην απλή μετάφραση του πρωτογενούς κειμένου, διότι θα στερούσαμε από τον αναγνώστη τη βαθύτερη κατανόηση της εποχής και των λόγων που ο Rayet ασχολήθηκε με την Κω. Προσπαθήσαμε να προσθέσουμε αρκετά βιογραφικά στοιχεία για το συγγραφέα και την εποχή του. Μας απασχόλησαν οι σπουδές του, η παραμονή του στην Ελλάδα, η Γαλλική Σχολή Αθηνών, η επιστήμη της Αρχαιολογίας και η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως διαμορφώθηκαν τον 19ο αιώνα.
Παράλληλα οι πολιτικοοικονομικές συνθήκες που καθόρισαν κατά τον 19ο αιώνα την Ευρώπη, την Ελλάδα, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Γαλλία, μάς βοηθούν να κατανοήσουμε το διεθνές περιβάλλον της εποχής. Αλλά και η Κως του 19ου όπως την είδαν και οι άλλοι περιηγητές που πέρασαν από το νησί και προηγήθηκαν του Rayet. Τα κείμενα συνοδεύουν αρκετές φωτογραφίες της προσεισμικής Κω και χάρτες που βοηθούν να εντοπίσουμε αναφορές στο πρωτότυπο κείμενο.
Η απόσταση σχεδόν 150 ετών από το σήμερα μπορεί να μην φαίνεται τόσο μεγάλη σε ιστορικό βάθος, οι αλλαγές όμως που έχουν συμβεί σ’ αυτό το διάστημα στο νησί είναι τεράστιες. Η σημερινή πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ο Rayet πρακτικά αντικρίζει την Κω του 19ου αιώνα που ελάχιστα διαφέρει από το Μεσαίωνα και την εποχή των Ιπποτών. Η διήγηση του Rayet είναι σαν μια χρονοκάψουλα που μας μεταφέρει νοερά στο 1871.
Αυτή ήταν η Κως του Olivier Rayet και με το παρόν βιβλίο μας θυμόμαστε και τιμούμε το Γάλλο επιστήμονα‧ είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει η Κως για τον Olivier Rayet.